Nederlandse verslaggevers en correspondenten zijn inmiddels in groten getale aanwezig in het rampgebied. Aan de lopende band krijgen ze informatie, van collega’s, van internationale persbureaus en van bronnen ter plaatse. Via sociale media delen ze hun informatie met collega’s in Nederland.

De houding van Haagse verslaggevers jegens premier Rutte wordt daardoor merkbaar kritischer. Klopt het allemaal wel wat de premier vertelt en maakt hij zich niet te groot?

Dinsdag beëindigde Rutte abrupt zijn vierde persverklaring. De premier, die met de vliegramp opstaat en ermee naar bed gaat, had even genoeg van de kritische vragen en beende weg.

Achterstand

Op zijn eerste persconferentie, vrijdag, toonde Rutte zich gedreven en ambitieus. Ruim voordat hij zaterdag zijn tweede verklaring kon afleggen, waren verslaggevers ter plekke en fotografen van internationale persbureaus hem voor.

Foto’s van Russische rebellen die ongegeneerd tussen de wrakstukken van het verongelukte toestel neusden, gingen de wereld over. Rutte stond op achterstand.

Het vertrek van een delegatie Nederlandse, forensische experts naar Oekraïne onder leiding van politiechef Gert Wibbelink, was in de maandagkranten maar mondjesmaat terug te vinden. In Rutte persverklaring was 
dat het belangrijkste nieuws. 
Dat de rampplek was onteerd stond in de nieuwsvoorziening centraal.

Op de website van een Nederlandse krant verscheen al snel een eerste cartoon waarin mild de spot werd gedreven met Rutte. Te zien is een in zijn vuistje gniffelende Russische president Poetin, die de zojuist uitgesproken woorden van de Nederlandse premier herhaalt: „Ik heb een intens gesprek gevoerd.”

Tegenbeweringen

Datgene waarop Rutte tijdens zijn persverklaringen de aandacht probeert te vestigen sneeuwt sindsdien regelmatig onder bij tegenbeweringen vanuit het rampgebied. De premier is met zijn Oekraïense ambtgenoot overeengekomen dat de lijken van de slachtoffers nog voor de identificatie worden gerepatrieerd? De koeltrein staat anders nog muurvast in Torez.

De trein nadert zijn eindbestemming Charkov? Er is grote onduidelijkheid over het aantal slachtoffers dat in de koelwagons geborgen is.

De Nederlandse Onderzoeksraad Voor Veiligheid krijgt de regie over het onderzoek naar de vliegramp? Hoewel er aan de lopende band met bewijsstukken wordt geknoeid is er nog geen onderzoeker ter plaatse geweest.

Proost

Wat Rutte dinsdag kreeg voorgelegd was zo nu en dan op het randje. Wat te denken van de vraag of hij dezer dagen nog wel eens denkt aan de proost van Poetin en koning Willem-Alexander tijdens de jongste Olympische Spelen? Rutte bitst dat hij geen tijd heeft voor allerlei filosofieën. „Ik wil onze mensen terug.”

Nog stekeliger is de vraag waarin de suggestie ligt besloten dat Rutte louter door de Nederlandse handelsbelangen weigert te pleiten voor sancties tegen Rusland. „Verandert u van toon, nu het transport van de slachtoffers geregeld lijkt?” Een kribbige Rutte legt uit dat Nederland nooit blokkades tegen dergelijke sancties heeft opgeworpen. „Dat is een misverstand.”

Lastig

Tijdens de persmomenten ervaart Rutte dat het er in de hedendaagse rampenjournalistiek soms vooral om draait wie de woorden van gezagsdragers het eerst kan aanvullen, afzwakken of ronduit in twijfel kan trekken. In zo’n hectische wereld is het lastig manoeuvreren, zelfs voor een mediagenieke premier.