Hoeveel Nederlandse prostituees er precies slachtoffer zijn van mensenhandel weet hij niet. „Sommigen zeggen: 30 tot 40 procent. Anderen: 90 procent.” Maar dit weet Gert-Jan Segers, Kamerlid voor de ChristenUnie sinds 2012, zeker: het zijn er veel, heel veel.

Onlangs was hij met een Kamerdelegatie in Bulgarije en Roemenië. „Ik vroeg daar aan een hulpverleenster: als ik in Amsterdam een Bulgaarse prostituee spreek, hoe groot is dan de kans dat haar ‘carrière’ begonnen is met misleiding, dwang en geweld? Ze antwoordde: 99 procent.”

Voor deze vrouwen, die uit erbarmelijke omstandigheden komen en nog steeds een ellendig leven leiden, wil Segers zich inzetten. Op zijn zoektocht naar wát hij voor hen kon doen, stuitte hij op iets merkwaardigs. „Neder­land hanteert het zogeheten barrièremodel, dat wil zeggen: we proberen zo veel mogelijk drempels op te werpen tegen mensenhandel. Iedereen die iets verdachts signaleert: politie, justitie, hulpverleners, Belastingdienst, exploitanten; iedereen moet dat melden. Alleen de klant, de prositueebezoeker, bleef tot nu toe buiten schot. Dat is raar.”

In Zweden pakt men, zag het CU-Kamerlid een jaar geleden, de zaak heel anders aan. Wie daar een prostituee bezoekt, is strafbaar. Zo’n model is in Nederland momenteel politiek onhaalbaar. Segers: „Wat wel haalbaar lijkt, is een meldplicht voor klanten. Als een bezoeker van prostituees misstanden ziet, móét hij die melden, op straffe van een geldboete of gevangenisstraf. Dat gaan ChristenUnie, PvdA en SP deze zomer dus in een initiatiefwet opschrijven.”

Hoe hoog wordt die boete of gevangenis­straf?

„Dat weten we op dit moment nog niet. Marith Rebel (PvdA, red.), Nine Kooiman (SP, red.) en ik zijn daar nog over aan het nadenken.”

Waarom zou een prostituant een misstand melden? Hij heeft daar toch geen belang bij?

„Laat ik dit vooropstellen: het wetsvoorstel bevat in de eerste plaats een morele norm. Vervolgens denken wij dat er ook een ultieme aanmoediging in zit om foute zaken te melden. Op de website Meld Misdaad Anoniem zagen we het achterliggende jaar dat het aantal meldingen van gedwongen prostitutie nu al toeneemt. Verder merk je dat klanten het elkaar onderling al wel vertellen. Het openbaar ministerie zegt dat het op allerlei obscure websites ziet dat prostituanten elkaar waarschuwen. Zo van: die en die had er gisteravond bepaald geen zin in, of: die en die zit onder de blauwe plekken, zij is geen aanrader. Van zulke klanten hopen we dat, als er een strafbaarstelling komt, ze hun meldingen aan politie en justitie gaan doen. En als ze het niet doen, dat we hen kunnen vervolgen. Al zal het, denk ik, niet gaan leiden tot tientallen strafzaken per jaar.”

Een klant kan denken: Ik meld niets, ze kunnen nooit bewijzen dat ik wist dat dit een slachtoffer van mensenhandel is. Bovendien laat ik geen naam en adres achter.

„Dat kan. Toch zegt het openbaar ministerie ons: dit wetsvoorstel kan ons zeker helpen vaker tot vervolging over te gaan. Met deze wet in de hand kunnen wij achter deze mensen aan, hun identiteit pogen te achterhalen. Het is geen denkbeeldige situatie dat een prostituee die door de politie verhoord wordt, zegt: „Dit zijn de laatste tijd mijn vijf vaste klanten, ik weet hoe ze heten, en ik weet dat ze mijn omstandigheden kennen.” Die mannen zijn dan wellicht de klos. Of ze echt veroordeeld worden, maakt de rechter uit. Aan hem kun je het best overlaten om in ingewikkelde situaties recht te spreken. Hoe dan ook, als jij door iemand wordt opgepikt en via drie tussen­stations uiteindelijk bij een garagebox eindigt en voor 10 euro aan je trekken komt, dan weet jij 100 procent zeker: dit deugt niet, dit is helemaal fout. Dan kun je geen enkel excuus aanvoeren.”

Was het moeilijk om politieke steun te mobiliseren voor uw plan?

„De SP heeft zich spontaan aangemeld. Nine Kooiman was bij het Scharlaken Koord geweest en wilde graag meeschrijven aan het wetsvoorstel. De PvdA heeft over haar handtekening langer nagedacht.”

Waarom?

„Er leefden in de fractie allerlei vragen over de handhaafbaarheid en dergelijke. En het is voor hen een gevoelig onderwerp. Kijk, persoonlijk heb ik een duidelijk moreel oordeel over prostitutie an sich. Bij de PvdA denkt men daar waarschijnlijk anders over. Toch hoeft ons dat niet te ver­hinderen om samen op te trekken in de strijd tegen mensenhandel. We vinden elkaar rond de trefwoorden mensenrechten en menselijke waardigheid.”

CDA en SGP willen vast ook mee­tekenen.

„Die hebben we niet gevraagd. Wat mij betreft waren ze welkom geweest, maar ik heb ook rekening te houden met mijn mede-indieners. Met dríé christelijke partijen als ondertekenaars zou het meetekenen voor een PvdA- en een SP-fractie, qua entourage en setting, ingewikkelder zijn geworden. En voor mij is het weer heel belangrijk er ook seculiere partijen bij te hebben. Ik wil laten zien dat de strijd tegen mensenhandel noch links, noch rechts, noch typisch christelijk is.”

Als u CDA en SGP bij de onder­tekenaars optelt, komt u aan 74 Kamerzetels. Dat is niet genoeg.

„Nee, maar ik heb goede hoop dat nog meer partijen dit wetsvoorstel uiteindelijk gaan steunen. Bij de VVD staat men er, heb ik begrepen, positief-kritisch tegenover. Maar ook van partijen als PVV en GroenLinks verwacht ik eerlijk gezegd een positieve be­jegening. Het lijkt me moeilijk om ertegen te zijn als bijvoorbeeld de nationaal rapporteur mensenhandel, Dettmeijer, zich er positief over uitspreekt. En ook het openbaar ministerie. En ook hulpverleners, en Pieter Jaap Aalbersberg, de korpschef van de politie Amsterdam. En politieman Henk Werson, aanjager van de strijd tegen mensenhandel en auteur van het boek ”De fatale fuik”. Hoe dan ook, in het belang van de zaak zelf en van de slachtoffers hoop ik op een zo breed mogelijk politiek draagvlak.”

Wat is volgens u de belangrijkste betekenis van deze wet?

„Nederland heeft vijftien jaar geleden prostitutie gelegaliseerd met de bedoeling een wig te drijven tussen vrijwillige prosti­tutie en met mensenhandel verbonden seksslavernij. Steeds meer mensen gaan inzien dat die twee zaken vaak onlosmakelijk verbonden zijn.

Ik zie in onze maatschappij een kentering optreden in de manier waarop we naar gedwongen prostitutie en mensenhandel kijken. Zie de acties van de organisatie Free a Girl en de activiteiten van feministes zoals Renate van der Zee. Met die kentering ben ik blij. In dat licht zie ik ook dit initiatief­wetsvoorstel.”