Het is een mooie kerk aan de rand van Ter Aar, met uitzicht op de enkele meters dieper gelegen polder. Naast het kerkgebouw ligt een oud kerkhof. Daaromheen staat een krans van bomen en eronder bevindt zich veen. En daar zit het probleem: de houten heipalen worden aangetast door het veen en de kerk verzakt.

Het is een veelvoorkomend euvel in deze omgeving. Ouderling-kerkrentmeester Henry Esveld: „Niet alleen onze kerk heeft er last van, maar ook de kerkgebouwen in Woubrugge, Zevenhoven en Gouda.” De veengrond is slap, zodat gebouwen onderheid moeten worden willen ze niet langzaam wegzakken.

Het heien gebeurde vroeger met houten palen. Het vorige kerkgebouw, uit 1568, begon in de negentiende eeuw te verzakken nadat de waterstand lager werd. Als de heipalen onder water blijven, is er niets aan de hand en blijft het hout keihard. Komen de palen echter boven het water uit, dan verdrogen en verpulveren ze. Toren en kerk kwamen scheef tegen elkaar aan te staan en het was niet meer verantwoord er diensten te houden. Daarom werden kerk en toren in 1842 gesloopt.

De huidige kerk dateert van 1843. De naam Suikerpot dankt ze aan de achthoekige omsloten vorm (de pot) en de dakruiter (het deksel). Een paar jaar geleden werd duidelijk dat er iets misging. „De kerkvloer was in het midden ongeveer 22 centimeter verzakt, zodat sommige kerkgangers tijdens de diensten scheef zaten.” De vloer was niet onderheid, maar bleef aan de zijkanten aan de fundering hangen. Bij controle door de aannemer bleek dat die fundering ook niet deugde. De 131 lange, grenenhouten palen van 12 meter waren aangetast door een bacterie die boven in het doorstromende veenwater leeft, de zogenaamde palenpest. Door de lagere waterstand kreeg de bacterie zijn kans. Het kerkgebouw was inmiddels al 3 centimeter rechtstandig gezakt.

De kerkrentmeester loopt de kerk in, waar alle banken en de preekstoel weg zijn en het orgel afgedekt is met plastic. Midden in het bedehuis ligt een grote hoop zand. Aan de zijkanten zijn gaten in de buitenmuur gehakt. Esveld wijst naar de nieuwe heipalen: metalen buispalen, gevuld met beton en ijzer. Ze zijn in het kerkgebouw in gedeelten geheid en daarna aan elkaar gelast tot een totale lengte van 12 meter. De zandlaag op 7 meter diepte was niet dik genoeg om het gebouw te dragen.

Het werk is in volle gang. Er komen in totaal vijftig heipalen, zowel aan de binnen- als aan de buitenkant van de kerkmuur. Al deze palen worden met 60 centimeter dik beton, dat weer versterkt is met betonijzer, aan elkaar vastgemaakt. Ook de kerkvloer wordt onderheid. „Alles wordt met elkaar verbonden”, zegt Esveld. „Het wordt zo sterk dat je op deze fundering wel een flat kunt bouwen.”

De kerkrentmeester roemt de inzet van gemeenteleden. „Ik schreef in het kerkblad dat de dominee werkt aan het geestelijk fundament, de aannemer aan het technisch fundament en de gemeenteleden aan het financieel fundament. Dat hebben ze gedaan.

De mooiste actie was de verkoop van de vijftig heipalen, voor 250 euro per stuk. Ze zijn allemaal verkocht. De kopers krijgen een plattegrond van de kerk, waarbij hun naam vermeld wordt bij de betreffende paal.” De eerste palen werden op 22 april geslagen door de plaatselijke predikant ds. W. H. van Boeijen en burgemeester F. Buijserd van Nieuwkoop, „de eersten die een heipaal kochten.”

Het vernieuwen van de fundering is het belangrijkste onderdeel van een renovatie die ook het schilderwerk, het stucwerk en het dak betreft. De totale kosten bedragen ongeveer 360.000 euro, waarvan nog circa 50.000 euro bijeengebracht moet worden.

Hervormde gemeente 
Ter Aar

Ter Aar, dat ten noorden van Alphen aan den Rijn ligt, telt ongeveer 9000 inwoners. Sinds 2007 maakt de tot dan zelfstandige gemeente deel uit van de gemeente Nieuwkoop.

De hervormde gemeente van Ter Aar telt circa duizend leden. Ze komen uit Langeraar, Korteraar, Papenveer en Aardam. De zondagse diensten worden ’s morgens bezocht door zo’n 200 mensen en ’s avonds door circa 60.

Tijdens de verbouwing kerkt de gemeente in de oude gemeentewerkplaats, die de burgerlijke gemeente Nieuwkoop gratis ter beschikking heeft gesteld. Naar verwachting wordt de kerk in oktober weer in gebruik genomen.

Ter Aar kent verder onder andere een gereformeerde kerk en een hersteld hervormde gemeente.