ISIS veroverde de afgelopen dagen de Iraakse steden Mosul en Tikrit. Daaruit kunnen twee harde conclusies worden getrokken. Allereerst het totale onvermogen van het Iraakse leger om weerstand te bieden. Zowel soldaten als officieren sloegen massaal op de vlucht of deserteerden. Ook werd duidelijk dat de razendsnelle veroveringen van ISIS slechts mogelijk waren doordat de soennitische extremisten werden geholpen door lokale stammen en clans.

De regering in Bagdad was al grotendeels de controle verloren over het gebied rond de Eufraat ten westen van de Iraakse hoofdstad. Sinds deze week heerst ISIS ook in de Tigrisvallei ten noorden van Bagdad en momenteel zijn de strijders via twee routes op weg naar Bagdad, waar regelrechte paniek is uitgebroken.

Ook Jordanië verkeert in de hoogste staat van paraatheid. Arabische media die contacten onderhouden met leden van ISIS hebben bericht dat er onlangs een vergadering is geweest waarin kopstukken binnen ISIS hun strategie voor de komende periode hebben besproken. Tijdens deze vergadering werd er gezocht naar een derde land dat onder controle van ISIS diende te worden gebracht.

De keuze viel aanvankelijk op Jordanië, maar uiteindelijk werd besloten de strijd uit te breiden naar alle landen van de Levant 
en de Sinaïwoestijn. In de 
Sinaïwoestijn heeft al-Qaida al een sterke presentie in de vorm van de Ansar Beit al-Maqdis­beweging, die herhaaldelijk haar sympathie heeft uitgesproken voor ISIS. Beit al-Maqdis betekent ”Huis van de Heilige”. Het is een islamitische benaming voor Jeruzalem en verwijst naar het uiteindelijke doel van de jihadisten: de verovering van Jeruzalem. En vanuit Irak en Syrië is Jordanië het enige land dat ISIS van Israël scheidt.

Recentelijk zijn er allerlei video’s opgedoken waarin te zien is hoe Jordaanse jihadisten in Syrië hun Jordaanse paspoorten verbranden en zweren dat na Syrië de beurt is aan Jordanië. In een andere video dreigen terroristen van ISIS de Jordaanse vorst Abdullah te zullen „afslachten” omdat hij een tiran is. De Jordaanse veiligheidsdiensten nemen vooral na de val van de Noord-Iraakse stad Mosul deze dreigementen uiterst serieus.

Jordanië grenst aan zowel Syrië als Irak en de Jordaanse stad Mafraq, die vlak aan de Iraakse grens ligt, kent een sterke vertegenwoordiging van radicale salafisten. Salafistische bewegingen in Jordanië schatten het aantal Jordaniërs dat als jihadist in Syrië vecht op waarschijnlijk 5000. Zij vormen een potentiële bedreiging voor de Jordaanse stabiliteit, maar nog zorgwekkender is dat er in Jordanië een onzichtbaar netwerk bestaat dat al-Qaida steunt.

Alarmerend is tevens de situatie in de zuidelijke Jordaanse provincie Ma’an, die aan Saudi-Arabië grenst. Sinds maanden heerst er in deze regio een sfeer van chaos en anarchie. Gebouwen van de politie, het leger en de overheid werden hier aangevallen en in brand gestoken en volgens bezorgde Jordaniërs heeft Ma’an zichzelf boven de wet geplaatst.

Radicaalislamitische groeperingen in Ma’an gebruiken een jihadistische retoriek en blijken zwaarbewapend te zijn. Er doen geruchten de ronde over passagiersbussen die in deze streek werden aangevallen.

ISIS heeft gedreigd zijn strijd 
uit te breiden naar de buurlanden. Jordanië ligt hierbij in de directe vuurlinie. ISIS weet dat er in Jordanië reeds salafistisch-
jihadistische bewegingen aan­wezig zijn die de doelstellingen van ISIS delen.

De Jordaanse analist Oraib al-Rantawi vatte de situatie in de Jordaanse krant al-Dustur als volgt samen: „De dreiging van ISIS om zijn strijd naar Jordanië te verplaatsen is reëel. We kunnen het ons in Jordanië niet langer veroorloven dit af te wachten. Het gevaar is strategisch en nadert onze slaapkamers. Het is thans veel meer dan slechts een potentiële dreiging die uitgaat van bepaalde slapende cellen. Om dit gevaar in te dammen moeten we onmiddellijk gaan samenwerken met de regimes in Damascus en Bagdad.”