Het waren leden van de gereformeerde kerk vrijgemaakt in zijn woonplaats Apeldoorn die prof. Jakob van Bruggen vroegen een Bijbelstudiegroep te gaan leiden. „Tussen 2003 en 2011 was ik zeven keer in Suriname geweest, om daar Bijbelcursussen te geven voor een interkerkelijk publiek. Toen dat werk was afgesloten, kwam iemand uit onze zustergemeente van Apeldoorn-Zuid met het verzoek ook in Nederland eens zoiets te doen. Hij zou een man of twintig bij elkaar zoeken.”

Een paar aankondigingen in verschillende bladen leverden in korte tijd 800 cursisten op, uit allerlei kerkverbanden. Besloten werd een ad-hoccomité op te richten en de cursus te verdelen over vier locaties: twee in Apeldoorn, één in Ridderkerk en één in Groningen.

Voor de laatste module van de cursus ”Leren luisteren naar evangelisten en apostelen” tekenden duizend cursisten in. „Het bezwaar van grote groepen is dat er nauwelijks sprake kan zijn van interactie. Vandaar dat we de cursisten de mogelijkheid hebben gegeven mij te mailen. Dat heb ik geweten.”

Het aanbod leverde een lawine aan vragen op, zowel persoonlijk als meer leerstellig van karakter. „Ze gaven me inzicht in dat wat deze mensen bezighoudt. Ik ben bijlagen gaan schrijven waarin de vragen per thema zijn gebundeld. Gaandeweg ontstond er zodoende een magazijn aan materiaal. Door de website meeroverkroongetuigen.nl is dat nu breed toegankelijk gemaakt.”

De titel van de site is ontleend aan het bijbehorende boekje ”Kroongetuigen van het evangelie”. De site zelf biedt twaalf Bijbelstudies (vier blokjes van drie) over de komst van het Evangelie. Elke Bijbelstudie is voorzien van audio-opnames, een verwerkingsblad, een vragenrubriek en bijlagen. „Zo is een eenvoudig particulier initiatief vanuit het niets uitgegroeid tot een groot project en wat mijzelf betreft tot een roeping en een zegen, die me met verwondering vervult.”

Hoe verklaart u de massale belangstelling voor de cursus en de site?

„Er is gelukkig nog altijd behoefte aan Schriftkennis. Wat nogal eens ontbreekt, is uitleg over de grote verbanden van de Heilige Schrift. Sommige mensen ervaren in de zondagse prediking bovendien een zekere oppervlakkigheid. Ze zoeken daarom doordeweeks naar verdieping en verbreding.”

Hoe kwam u tot de opzet van de cursus?

„Eerst was ik van plan een aantal Bijbelboeken te bespreken, maar dat idee is al vrij gauw losgelaten. Het leek me beter om voor een thematische invulling te kiezen, waarbij aandacht wordt besteed aan het begin van het Evangelie, de prediking van het Evangelie van het Koninkrijk, de voortgang van het Evangelie onder Israël en de verbreiding ervan onder de volkeren. Daarmee bied je mensen een totaaloverzicht. Op basis daarvan kunnen ze op gedetailleerder niveau verder gaan, bijvoorbeeld door het bestuderen van een Bijbelboek of het behandelen van een Bijbels thema.”

Voor welke doelgroep is de website ontwikkeld?

„Net als de cursus voor geïnteresseerde gemeenteleden die persoonlijk of in groepsverband aan Bijbelstudie willen doen. Dat willen we met deze site faciliteren.”

Hoe waardeert u Bijbelstudiekringen op eigen initiatief?

„Die vind ik heel waardevol, zeker in een tijd die vol is van onrust, ook op het kerkelijk erf. Belangrijk is dat gemeenteleden zicht houden op de breedte van de volkomen raad van God. Door je eenzijdig te richten op een selectief deel uit de Bijbel, raak je gemakkelijk het spoor bijster. Dat bleek ook tijdens de cursus. Ook betrokken gemeenteleden krijgen van dichtbij te maken met gedachten die op gespannen voet staan met de Bijbelse boodschap.”

Zoals?

„Wijdverbreid is de gedachte dat iemand die tot geloof is gekomen, niet meer hoeft te bidden om vergeving. Een andere opvatting waarmee cursisten worden geconfronteerd, is dat de wet voor een christen niet meer geldt. Daarom zouden we ook in de kerk de Tien Geboden niet meer moeten lezen, omdat we nu immers leven in de vrijheid van de Geest.

Deze misvattingen zijn niet aan een denominatie gebonden. Ze vormen een onderstroom die overal kan opduiken. Soms komt het water naar binnen op plekken waar je dat allerminst zou verwachten. En het staat hoger dan soms wordt gedacht.”

Hoe verklaart u dat?

„Ik heb de indruk dat deze ideeën worden gevoed door niet-kerkgebonden bewegingen en organisaties die soms een heel eigen leer hebben, zonder dat mensen dit beseffen. Andere bewegingen zijn zeer eenzijdig en laten alle licht vallen op slechts één Bijbels thema. Ongetwijfeld goedbedoeld, maar het kan een negatief effect veroorzaken bij aanhangers en volgelingen.”

Is dat deze bewegingen te verwijten, of de predikanten die zo’n dunne Bijbel hebben dat ze tal van Bijbelse thema’s negeren?

„Ik wil niet generaliseren. Er zijn gelukkig nog veel predikanten in allerlei kerken die de gemeente in het geheel van de Bijbelse leer willen opvoeden, maar dat is niet overal het geval.

Laten we ook de aantrekkingskracht van de evangelische beweging niet onderschatten. Daardoor is niet alleen de voorkeur voor de volwassendoop enorm toegenomen, maar zie je ook in toenemende mate dat mensen die als kind zijn gedoopt zich laten herdopen. Dat gaat nog een forse stap verder. Tal van christenen uit de reformatorische kerken worden hiermee geconfronteerd binnen hun familie- en vriendenkring. Het bestuderen van het geheel van de Bijbel is het beste wapen tegen dit soort on-Bijbelse leringen.”

In een aantal kerken bestaat juist huiver voor particuliere Bijbelkringen, vanuit de angst voor ontsporing.

„Al het goede kan bederven. Belangrijk is dat zo’n groep niet vanuit een antihouding, maar met een positieve motivatie begint. Daar sluit onze website bij aan.

Het gaat mij erom mensen bekend te maken met de breedte van de Bijbelse boodschap. Temeer omdat er vandaag een grote drive is om andere mensen in de wereld christen te maken, vaak vanuit een mijns inziens remonstrantse achtergrond. „Jullie moeten kiezen.” Ook dat kwam door vragen tijdens de cursus naar voren.

”Missionair” is op zich een mooi woord, maar zijn we het op de Bijbelse manier? Spreken we ook over schuld en zonde? Beginnen we waar we beginnen moeten, bij God als Schepper en de ongehoorzaamheid van Adam? Sommige evangelisatiemethoden en kerkstichtingsprojecten zijn daar, voorzichtig uitgedrukt, niet sterk in.

Laatst beweerde iemand dat de leer van verzoening door voldoening één samenvatting van de Bijbelse boodschap is. Je zou die in een niet-kerkelijke omgeving ook op een heel andere manier kunnen brengen. Dan zijn er essentiële dingen aan het verschuiven.”

Wilt u met de website over kroongetuigen van het Evangelie tegenwicht bieden?

„Zoals ik aangaf, is de cursus spontaan ontstaan, dus van planning vooraf was geen sprake. Het waren de vragen, de feedback, de zorgen en de problemen van de cursisten die me er bewust van maakten dat de genoemde zaken in de volle breedte van het protestantisme in Nederland leven. Dan wordt het tijd voor bezinning.

Mijn bijdrage daaraan is in belangrijke mate te danken aan wat de cursisten me hebben voorgelegd. De bijlagen op de website zijn vrijwel allemaal voortgekomen uit concrete vragen. Mensen die door geluiden van verschillende kanten in verlegenheid worden gebracht, hoop ik hiermee te helpen.”

Wat bracht u ertoe de besproken onderwerpen te verbinden met Bijbelse personen?

„De protestantse kerken hebben geen heiligenbeelden, maar als het goed is zijn we ons wel bewust van de gemeenschap der heiligen. Niet alleen die van beneden, maar in de eerste plaats die van boven. De besproken volgelingen van Jezus wáren niet alleen kroongetuigen van het Evangelie, ze zijn het nog steeds. Misschien zien ze ons wel. Dat besef geeft een andere kleur aan Bijbelse thema’s. Het Evangelie biedt ons geen beschrijving op afstand. Als je goed leest, voel je je betrokkene bij dat wat mensen van gelijke beweging als wij mochten ervaren.”

Terwijl tal van theologen vroeg of laat gaan schuiven in hun opvattingen, blijft u heel 
consistent in uw denken, zoals recent ook bleek uit uw advies aan de synode van uw kerkverband met betrekking tot de vrouw in het ambt. Hoe is dat 
te verklaren?

„Geen mens is van zichzelf consistent. Het is genade als je trouw blijft aan de Heilige Schrift en de gereformeerde belijdenis. Die trouw geeft ook een zekere consistentie. Het is tegenwoordig in om te vragen: Is deze opvatting eigentijds? We moeten de Bijbel echter niet spiegelen in onze tijd, maar onze tijd spiegelen aan de Bijbel. Ik voel me thuis bij de houding van mijn voorganger Papias uit de tweede eeuw, de allereerste schrijver van een commentaar op het Nieuwe Testament. Die zei: „Ik ben niet op zoek naar het nieuwe, het gaat mij erom wat waar is.” Dat is me uit het hart gegrepen. We zijn niet geroepen om mee te dobberen op de opvattingen van onze eigen tijd, maar om standvastig het toebetrouwde pand te bewaren.”

>>digibron.nl/betrouwbaarkompas
>>rd.nl/kerkbreed

Jakob van Bruggen

Jakob van Bruggen (1936) werd in 1967 benoemd tot hoogleraar Nieuwe Testament aan de Theologische Universiteit Kampen (Broederweg). Onder zijn redactie verscheen tussen 1987 en 2010 een commentaar op het Nieuwe Testament. Zelf schreef hij 8 van de 24 delen. In 2001 nam Van Bruggen afscheid als hoogleraar, tot 2006 bleef hij aan de Theologische Universiteit verbonden als research-professor. Van 2012 tot 2014 verzorgde de nieuwtestamenticus de cursus ”Leren luisteren naar evangelisten en apostelen”. De thema’s verbond hij aan Bijbelse personen, die hij op bijna poëtische wijze beschreef in het recent verschenen ”Kroongetuigen van het evangelie”. Dat kan worden gebruikt in combinatie met de website meeroverkroongetuigen.nl, die onder meer audiolessen biedt.

In Kerkbreed komt iedere week een persoon aan het woord die een reflectie geeft op een bepaalde gebeurtenis of ontwikkeling in de breedte van het kerkelijk leven. Vandaag prof. Jakob van Bruggen over de website die voortkwam uit de Bijbelcursus ”Leren luisteren naar evangelisten en apostelen”.

Lees ook:

Slechts de ramen gelapt – interview met dr. Van Bruggen (Reformatorisch Dagblad, 24-11-2010)

Speuren naar geheimen in de tekst – interview met dr. Van Bruggen (Reformatorisch Dagblad, 23-04-2010)

„Romeinenbrief is een kathedraal”: Prof. dr. J. van Bruggen sluit serie Commentaar op het Nieuwe Testament af (Reformatorisch Dagblad, 02-02-2006)

Een heilloos compromis bij de Galaten: Prof. dr. J. van Bruggen legt in commentaar intern conflict binnen Vroege Kerk bloot (Reformatorisch Dagblad, 07-04-2004)

Een betrouwbaar kompas: Prof. dr. J. van Bruggen: „We zijn vaak zuiniger op ònze eigendommen dan op Gods Heilige Schrift” (Terdege, 26-02-2003)

Een nieuwtestamentisch boegbeeld: Prof. Van Bruggen: Exegeten hebben de taak om voortdurend de bril schoon te vegen (Reformatorisch Dagblad, 20-09-2001)

Prof. dr. J. van Bruggen: „Wie vrijzinnig met de Bijbel omgaat, houdt niets over” (Terdege, 31-07-1991)