Wel blijft het zo dat het EP bezig blijft met het goed- en afkeuren van wat de Europese Commissie of de ministers van de lidstaten op zijn bordje leggen. Een recht van initiatief hebben de Europese volksvertegenwoordigers niet. Ze kunnen alleen een motie (of resolutie) indienen met het verzoek aan de Commissie om met bepaald wetgeving te komen.

Het Europees Parlement wordt daarom ook veelzeggend ”medewetgevend” genoemd, terwijl nationale parlement ”wetgevende” organen zijn. Maar na de acht eerdere Europese verdragen sinds 1957 betekent ‘Lissabon’ een forse uitbreiding. Het is ook maar de vraag of de bevoegdheden ooit nog verder worden uitgebreid en er bijvoorbeeld wél een initiatiefrecht komt.

Een andere belangrijke bevoegdheid is dat het EP de Europese Commissie moet goedkeuren. Het EP kan (anders dan nationale parlementen) geen afzonderlijke leden van de Commissie wegsturen. Maar het Parlement kan wel signalen afgeven dat een bepaalde commissaris maar beter kan opstappen, of een kandidaat zich moet terugtrekken.

Van één onderdeel van het Verdrag van Lissabon moet nog blijken of het succesvol zal zijn, en dat is de mogelijkheid van het burgerinitiatief. Als burgers verdeeld over de lidstaten 1 miljoen handtekeningen onder een voorstel krijgen, is de Europese Commissie verplicht hierover een hoorzitting te houden en de voorstellen inhoudelijk te bespreken. Tot nu toe zijn er nog maar voor twee initiatieven voldoende handtekeningen verzameld: Right2Water voor schoon water en Eén van ons, dat vraagt om de bescherming van menselijke embryo’s bij onderzoek.

EP-leden

Het Europees Parlement kent door de uitbreiding met Kroatië in 2013 766 leden. Dat valt na de verkiezingen weer terug op 751. Diverse landen –vooral Duitsland– moeten leden inleveren. De Nederlandse delegatie die op 22 mei wordt gekozen, blijft 26.

Kandidaten voor ”Mr Europe”

De drie grote partijen hebben mensen aangewezen als kandidaat voor het presidentschap van de Europese Commissie. Zij voeren momenteel campagne om Mister Europe te worden.

Dat zijn de Luxemburgse oud-premier Jean-Claude Juncker van de christendemocratische EVP, huidig EP-voorzitter Martin Schulz van de Socialisten en de Belgische oud-premier en liberale EP-leider Guy Verhofstadt.

Zij willen de suggestie wekken dat de Europese kiezer iets te zeggen krijgt over de leiding van de Commissie. Door de campagne meer een menselijk gezicht te geven willen ze ook de opkomst bij de stembus verhogen. Maar de leden van de Commissie worden voorgedragen door de lidstaten. De president van de Commissie is iemand die wordt voorgedragen tijdens een top van de regeringsleiders.

Wapenfeiten EP

Belangrijke wapenfeiten van het EP in de afgelopen periode zijn:

• Afschaffen van de zogeheten roamingkosten voor mobiele telefonie uiterlijk in 2015. Ook in eerdere termijnen zette het EP zich al in voor het goedkoper maken van mobiel bellen.

• Het wegen van godsdienstvrijheid in het buitenlands beleid van de Europese Unie in onder meer handelsverdragen.

• De zogeheten aanlandplicht voor de visserij, waardoor bijvangst niet meer mag worden teruggegooid maar aan wal moet worden gebracht. Het EP ziet dit als een versterking van de duurzaamheid, maar de visserijsector is er zeer negatief over.

• Versterking van de binnenvaart door ondersteuning van het Trans-Europees Netwerk (TEN) van vaarwegen.

• Instelling van banktoezicht over ten minste 6000 instellingen in de lidstaten door de Europese Centrale Bank (ECB).

• Een minderheid van het EP heeft in samenwerking met de regeringsleiders voor het eerst in de EU-geschiedenis een krimp van 3 procent van de meerjarenbegroting voor elkaar weten te krijgen. De begroting 2014-2020 werd vorig jaar vastgesteld op 997 miljard euro, terwijl aflopende begroting 1035 miljard euro bedroeg.

Samenstelling Europees Parlement

Nederland is vertegenwoordigd in alle acht groepen in het EP.