Onder het ontwapeningsaanbod waarmee de Libische leider Muammar Gaddafi vrijdagavond de wereld verraste, onderwerpt Libië zijn nucleaire activiteiten aan verrassingsinspecties van het Internationaal Atoomenergie Agentschap. Het land hoopt daarmee weer in een goed blaadje te komen bij de internationale gemeenschap, met name bij de Verenigde Staten, het enige land dat vergaande sancties tegen Libië instandhoudt.

De VS legden de sancties in 1986 op omdat Libië terroristische groepen steunde. Tien jaar later dreigden de VS ook Amerikaanse partners van Europese bedrijven te straffen die zaken deden met Libië. Toen de Veiligheidsraad zijn sancties tegen Libië in september ophief, liet de Amerikaanse vice-VN-ambassadeur, James Cunningham, weten dat de Amerikaanse sancties volledig van kracht bleven. Cunningham beschuldigde Gaddafi van het ontwikkelen van massavernietigingswapens. Met de aankondiging van vrijdag denkt Libië met een schone lei te kunnen beginnen.

„Gaddafi streeft naar heracceptatie in de gemeenschap van naties”, zegt Henry Schuler, een Libië-kenner die Gaddafi persoonlijk heeft ontmoet en die als Amerikaans diplomaat en directeur van een oliemaatschappij acht jaar in het Noord-Afrikaanse land heeft doorgebracht.

Saad Djabbar, Noord-Afrika-expert van de universiteit van Cambridge, meent dat Libië uit is op normalisering van de betrekkingen met de Verenigde Staten en op opheffing van alle sancties.

Amerikaanse oliemaatschappijen hebben via joint ventures grote belangen in Libische olievelden, maar kunnen deze velden wegens de sancties niet ontginnen. Dat doen nu hun Libische partners, maar die halen bij lange na niet uit de velden wat er in zit.

„Met Amerikaanse investeringen kan Libië een olieproducent van wereldklasse worden”, zegt olieconsultant Peter Gignoux. De Amerikaanse maatschappijen hebben de beste concessies in handen en beschikken over zeer goede technologie.

Volgens Djabbar gaat Libië er ook van uit dat wanneer de Amerikaanse maatschappijen eenmaal hun draai in Libië weer hebben gevonden, zij de pro-Libië-lobby in Washington zullen versterken. Als Libië afziet van massavernietigingswapens kunnen Libische wetenschappers weer Amerikaanse universiteiten bezoeken en kennis opdoen die Libië nodig heeft.

Schuler, de ex-diplomaat, denkt dat Gaddafi de beslissing genomen heeft om politieke en diplomatieke redenen, om de weg voor zijn opvolging door Seif Gaddafi of een van zijn andere zonen te bereiden. Zolang Libië van de VS is afgesneden en op de Amerikaanse lijst staat van landen die terrorisme steunen, „draagt Gaddafi het terroristische stigma van het verleden met zich mee en is de kans kleiner dat hij het leiderschap aan zijn zoon kan overdragen”, aldus Schuler.

Gignoux meent dat ook stabiliteit van het regime een reden is voor de stap van Gaddafi. „De dreiging van een verandering van regime is nu weggenomen.” Volgens Gignoux beseft Libië dat het niet zonder Amerikaanse olietechnologie kan. „De Amerikaanse olieveldtechnologie is onovertroffen”, zegt hij. „De Italianen hebben het geprobeerd in Libië, maar de resultaten zijn beperkt gebleken.”