Toen de Zuid-Afrikaanse president Jacob Zuma tijdens de herdenkingssamenkomst voor Nelson Mandela, december vorig jaar, aan de beurt was om te speechen, klonk er vanuit het stadion luid boegeroep. In aanwezigheid van tientallen wereldleiders en voor het oog van miljoenen televisiekijkers werd de president uitgejoeld. Dat herhaalde zich iedere keer als Zuma op de videoschermen in het stadion in beeld werd gebracht.

Als oud-president Thabo Mbeki, die door Zuma aan de kant is gezet, op de video’s verscheen, steeg er juist een luid gejuich op. Het tekent de impopulariteit van Zuma. Volgens een peiling uit november 2013 vindt de helft van de Zuid-Afrikaanse bevolking dat Zuma zijn werk slecht doet. De president wordt achtervolgt door corruptieschandalen. Hij heeft bovendien veel van zijn beloftes niet waargemaakt. Jongeren vinden geen werk, de basisvoorzieningen zijn slecht. In sommige townships –woongebieden aan de rand van de stad die tijdens de apartheid waren gereserveerd voor zwarte inwoners– is het ANC niet meer welkom.

Het is er de afgelopen maanden voor de 72-jarige Zuma niet beter op geworden. Een laatste groot schandaal dat Zuma aankleeft is de verbouw van zijn huis in Nkandla. Hij liet zijn woning voor ruim 16 miljoen euro aan belastinggeld ‘beveiligen’ met onder meer een helikopterplatform, een zwembad en een amfitheater. De nationale ombudsman bestempelde de verbouwing in maart als „buitensporig” en „onwettig.”

In een laatste, verwoede, poging om de kou uit de lucht te halen, verklaarde Zuma gisteren op een persconferentie dat een van zijn echtgenotes in zijn woning is verkracht en dat de beveiliging daarom absoluut noodzakelijk was. „Mijn huis is twee keer in brand gestoken en criminelen zijn er binnengedrongen en verkrachtten mijn vrouw toen ik nog in de provinciale regering zat”, aldus Zuma. Waarom er voor die beveiliging een zwembad en een amfitheater nodig zijn, bleef echter onduidelijk.

Het ziet ernaar uit dat het ANC morgen zwakker uit de verkiezingen komt dan bij vorige verkiezingen. Ontevreden ANC-veteranen, onder wie aartsbisschop Desmond Tutu, zijn een ”stem nee”-campagne begonnen en roepen kiezers op te stemmen op een kleine partij of simpelweg ”nee” op het stembiljet te schrijven. Het betekent echter nog niet dat de partij haar greep op de macht dreigt te verliezen. In de peilingen komt het ANCnog altijd uit op 62 procent van de stemmen. In 2009 behaalde Zuma 66 procent.

Veel Zuid-Afrikanen voelen diepe loyaliteit tegenover het ANC, omdat dat het einde van de apartheid heeft gebracht en verbonden is aan de persoon van Nelson Mandela. Slechte resultaten en dito leiders brengen daar niet per se verandering in. Mensen redeneren dat het ANC beter is dan Zuma en dat de beweging zichzelf zal corrigeren.

Hoelang het ANC op deze loyaliteit kan teren, is echter de vraag. Er komt een nieuwe generaties op (”born frees”), die de apartheid niet meer hebben meegemaakt, en voor wie de steun aan het ANC minder vanzelfsprekend is. In deze verkiezingen gaat het echter nog maar om een klein percentage van de stemgerechtigden.

De ANC profiteert ook van het ontbreken van een sterk alternatief. De Democratische Alliantie (DA) is de geduchtste tegenstander en lijkt op zo’n 22 procent van de stemmen uit te komen. Dat is een groei van 5 procent ten opzichte van de vorige verkiezingen. De partij van de blanke Helen Zille heeft echter vooral aanhang onder blanken en kleurlingen en krijgt moeilijk voet aan de grond bij de zwarte bevolking.

De DA schoof eerder dit jaar de populaire, zwarte, arts Mamphela Ramphele naar voren als officiële kandidaat voor het presidentschap. De samenwerking tussen Zille en Ramphele liep echter binnen een paar dagen op de klippen omdat Ramphele niet bereid bleek, ondanks eerdere afspraken, een andere functie op te geven. Hiermee verloor de partij een belangrijke troef om meer zwarte kiezers te trekken.

Daarnaast is er de Economische Vrijheidspartij (EFF) van de controversiële Julius Malema. Hij was tot 2011 leider van de jeugdafdeling van het ANC, maar werd uit de partij gezet wegens het „zaaien van verdeeldheid binnen de partij” en het overtreden van het partijreglement. Malema zeg op te komen voor de arbeiders en wil onder meer land dat in blanke handen is, zonder compensatie aan zwarte landlozen gegeven.

Hoewel Malema met zijn ongewoon scherpe uitspraken veel aandacht weet te genereren, staat hij in de peilingen op niet meer dan 5 procent. Zuma hoeft vannacht niet van hem wakker te liggen.

”Stemfie” in het stemhokje? Jaar in de cel

JOHANNESBURG (ANP). Jezelf fotograferen in een Zuid-Afrikaans stemhokje of je stembiljet op de gevoelige plaat vastleggen, kan vervelend uitpakken. Daarvoor waarschuwt de Zuid-Afrikaanse kiescommissie twee dagen voor de parlementsverkiezingen. Als je wordt betrapt op het maken van een zogenoemde stemfie, kun je een boete of een gevangenisstraf van maximaal één jaar krijgen.

„Het is een overtreding om foto’s te maken of te publiceren van de stem van een persoon op een stembiljet. Indien veroordeeld, kunnen overtreders een boete krijgen of een gevangenisstraf van niet meer dan één jaar”, aldus een woordvoerster van de kiescommissie volgens Zuid-Afrikaanse media van gisteren.

In Nederland wordt ook gesteggeld over selfies in het stemhokje. Het publiceren van dergelijke foto’s met een ingevuld stembiljet is in strijd met het stemgeheim en moet dus verboden worden, vindt onder meer de Stichting Bescherming Burgerrechten.