Dit zei Bartholomeus I, patriarch van Constantinopel, gisteravond tijdens de Quasimodolezing in de oudkatholieke Sinte Gertrudiskathedraal in Utrecht. De patriarch is het hoofd van de Oosters-Orthodoxe Kerk en daarmee de geestelijk leider van zo’n 300 miljoen christenen. De patriarch stelde dat mensen moeten leren om ”genoeg” te zeggen.

De patriarch noemt de twintigste eeuw de meest gewelddadige in de geschiedenis van de mensheid. Niet alleen vanwege de beide wereldoorlogen, maar ook door alle schade die aan de schepping is aangebracht.

Bartholomeus ziet dit als een gevolg van de zonde en van de „zelfvergoddelijking” van de mens.

Verandering van economische systemen is niet eenvoudig. Daarvoor is een radicaal andere mentaliteit nodig. „De vernietiging van de natuurlijke omgeving en sociale ongerechtigheid beginnen in de menselijke geest. De mens moet zich bekeren: van hebben naar zijn.”

De orthodoxe theologie ziet de schepping als een geschenk van God. „Omdat de aarde heilig is, is onze relatie met de natuurlijke omgeving sacramenteel van aard”, stelt de patriarch. „De natuurlijke schepping is onlosmakelijk verbonden met de identiteit en bestemming van de mensheid.” Daarom is het essentieel dat mensen God dankbaar zijn voor het geschenk van de schepping en er zuinig mee omgaan.

De realiteit is vaak anders. „Consumeren betekent: uitgeven, uitputten. In het consumentisme zijn goederen niet meer dan objecten. Er zit niets heiligs in, ze staan niet in relatie tot de Schepper.”

Dat dingen niet meer met God in verbinding worden gebracht, heeft ook gevolgen voor de relaties met medemensen. „We zien de ander niet als naaste, maar als concurrent: hij meent recht te hebben op dezelfde dingen als wij. Het is de oorlog van allen tegen allen.”

De patriarch maakt zich grote zorgen. „Onze globale economie groeit eenvoudig harder dan het vermogen van onze planeet om dit te ondersteunen. Wat op het spel staat, is niet de mogelijkheid om op een duurzame manier te 
leven, maar ons overleven.”

Dat raakt vooral de armste groepen op deze wereld. „Wetenschappers verwachten dat de gevolgen van de opwarming van de aarde het hardst aan zullen komen bij mensen die geen middelen hebben om er iets tegen te doen.”

Ds. K. van der Kamp, algemeen secretaris van de Raad van Kerken, denkt dat de kerken hun voordeel kunnen doen met de lezing van de patriarch. „Hij weet spiritualiteit en engagement met elkaar te verbinden. Dat is een rol die de kerken ook in het geseculariseerde Nederland zouden kunnen hebben. Het bedrijfsleven mist vaak een sensor voor zingeving”, zo zei hij gisteren.

Bartholomeus I brengt deze week een bezoek aan Nederland op uitnodiging van de Oudkatholieke Kerk. Dit kerkverband onderhoudt al zo’n 150 jaar warme banden met de orthodoxe kerken. Vanmiddag ontvangt de koning hem.

Lees ook:

Patriarch hoopt op eenheid met RKK (Reformatorisch Dagblad, 03-04-2013)

„Turkije moet vrijheid van religie toestaan” (Reformatorisch Dagblad, 21-02-2012)

Vrijheidsprijs voor aartsbisschop Bartholoméüs I (Reformatorisch Dagblad, 01-02-2012)

Een laatste kans voor patriarch Bartholoméüs (Reformatorisch Dagblad, 29-11-2006)

Orthodoxe patriarch: Pausschap is omstreden (Reformatorisch Dagblad, 30-06-1995)

Bartholomeos hartelijk door de paus ontvangen (Reformatorisch Dagblad, 28-06-1995)

Historisch bezoek van Bartholomeos aan paus (Reformatorisch Dagblad, 27-06-1995)

Bartholomeos eert Erasmus en Willebrands (Reformatorisch Dagblad, 17-11-1994)

Oecumenische patriarch op bezoek in Nederland (Reformatorisch Dagblad, 04-11-1994)

Orthodox patriarch eist „meer goede wil” van Rome (Reformatorisch Dagblad, 12-03-1992)