Vier uitgebreide debatten had de Tweede Kamer al aan de koopkrachtkwestie besteed. Een reparatiepakket voor chronisch zieken, gehandicapten en ouderen is grotendeels aanvaard. Toch vond SP-leider Marijnissen het dinsdag nog nodig premier Balkenende naar de Kamer te roepen. Niet vanuit de illusie dat er meer te halen viel, maar om hem aan te spreken op zijn christelijk-sociale geweten.

De premier had de mond toch altijd vol van waarden en normen, fatsoen moet je doen, respect voor elkaar en eerlijk delen? Hoe kon hij dan zo genadeloos de armsten en zwaksten uitmelken in een tijd van economische neergang? Waarom luisterde hij niet beter naar partijgenoten als senator Werner en CNV-voorman Terpstra, volgens wie dat dus niet kan? Of naar de oude Aantjes, die al in 1975 zijn hakken in het zand zette voor de minima?

Zelfs de Bijbel werd erbij gehaald. Die vraagt immers niet hoe goed je hebt verdiend, maar hoe goed je hebt gediend? „Dat is niet de opstelling van de minister-president”, fulmineerde Marijnissen. „Ik vind niet dat je de overheid een schild der zwakken kunt noemen als je als regering rechtvaardigheid en barmhartigheid uit je woordenlijst schrapt. En ik vraag me wel eens af wat deze premier tijdens zijn eindejaarsgesprek met de hoogste Ideoloog te horen krijgt.”

GroenLinks-kamerlid Vos deed er nog een schepje bovenop. Volgens haar deert de koopkracht van kwetsbare groepen Balkenende niets en is hij alleen maar bezorgd over zijn imago. Hij schendt beloften, zakt voor zijn waarde-en-normenexamen en laat chronisch zieken „berooid” achter. „Uw schild voor de zwakken is verworden tot een vergiet. Nee, bij Balkenende II telt niet iedereen mee.”

PvdA-leider Bos meent dat het kabinet weigert zijn verantwoordelijkheid te nemen voor een eerlijke verdeling van de bezuinigingspijn. Het „meest schrijnend” vindt hij de „achteloosheid waarmee mensen tot statistieken worden gedegradeerd.” Volgens hem is het onterecht dat de solidariteit tot „sluitpost van de begroting” is verworden, terwijl de lastenverlichting voor het bedrijfsleven en voor leaserijders „in beton gegoten” lijkt.

Fel was de toon van ChristenUnie-leider Rouvoet. „Werkelijk onbegrijpelijk”, zo noemde hij de opstelling van het kabinet in de debatten over de koopkracht van kwetsbare groepen. „Ik zeg het maar ronduit: Ik vond het bij vlagen een beschamende vertoning.” Het stak Rouvoet vooral dat „heldere toezeggingen net zo gemakkelijk werden teruggenomen als ze waren gedaan.”

Ook SGP’er Van der Vlies, die zijn kritiek duidelijk milder formuleerde, meende dat eerdere uitspraken van premier Balkenende de „kleurklank” van een toezegging hadden. Toen eenmaal bleek dat bepaalde groepen chronisch zieken, gehandicapten en ouderen er veel forser dan gedacht op achteruit zouden gaan, kwam het kabinet maar moeizaam in beweging. „Pijnlijk”, noemde Van der Vlies dat.

CDA-kamerlid Verburg en haar D66-collega Bakker verdedigden, net als even later de premier zelf, de noodzaak van het kabinetsbeleid en het reparatiepakket dat voor chronisch zieken, gehandicapten en ouderen is samengesteld. Coalitiepartij VVD zong echter vrolijk mee in het koor van de criticasters. „Wij vinden het gênant dat het kabinet zo moeizaam tot deze reparatie te bewegen was”, aldus het liberale kamerlid Weekers.

Toen er echter gestemd moest worden over een door de SP ingediende motie van afkeuring sloten de gelederen van de coalitiepartijen zich weer snel. Dat ook de LPF tegenstemde, was geen verrassing, want die partij had nauwelijks kritiek geoefend. Een opsteker voor Balkenende was dat ChristenUnie en SGP hun kritiek niet omzetten in steun aan de motie. Had een van beide wel voor de motie gestemd, dan zou dat voor de christen-democratische premier een gevoelige tik zijn geweest.

Balkenende gaat toch al lichtelijk gekwetst het kerstreces in. Het CDA staat in de peilingen op fors verlies, op straat en in cafés heet hij bij velen een rechtse rakker die de minima uitknijpt en een meerderheid van het Haagse journaille riep hem uit tot de op een na slechtste politicus van het jaar. Toch hangt de premier zijn harp nog lang niet aan de wilgen. „Ik loop niet weg voor mijn verantwoordelijkheid”, zo herhaalde hij dinsdag zijn vastberaden standaardantwoord.