De rabbinale bibliotheek blijkt een studeerkamer vol boeken en rituele voorwerpen. Beleefd, maar zonder een hand te geven, wendt Daum zich tot zijn gast. Orthodoxe Joden zorgen ervoor niet fysiek in aanraking te komen met het andere geslacht.

Aan alles is te merken dat de emeritus opperrabbijn van de Joodse gemeente in Frankfurt am Main in het dagelijks leven vooral lesgeeft. Daum, wiens personalia op Wikipedia te vinden zijn, doceerde onder meer Joodse studies en was lector Joods recht aan de faculteit voor vergelijkende godsdienstwetenschappen in Antwerpen. Op dit moment geeft hij les aan individuele personen.

Vrijwel onafgebroken voert hij het woord. Daum bepaalt het liefst het gespreksonderwerp en stelt graag retorische vragen, daarbij zijn Nederlands doorspekkend met Duitse en Jiddische termen. „Wanneer mensen problemen hebben, gaat het goed met het religieuze leven”, vat hij samen. De problemen: dat zijn armoede, werkloosheid en antisemitisme. Velen emigreren dan ook. Kinderrijke gezinnen zorgen er evenwel voor dat de gemeenschap niet krimpt. Toch beschrijft de rabbijn Antwerpen als een „Babylon in positieve zin. De stad is zeer fier op zijn multiculturele karakter. Waar veel minderheden samenleven, is het voor Joden niet gevaarlijk.”

De Belgische staat legt Joden geen strobreed in de weg. Daum is blij met de subsidie voor de algemene vakken die op de Joodse scholen worden gedoceerd. Ook de „optimale infrastructuur” van de wijk maakt dit stadsdeel tot een prettige woonomgeving voor Joden. Niet minder dan dertig synagoges zijn er te vinden, tal van scholen, koosjere winkels en restaurants. En, niet te vergeten, er is een ”eroev”: een religieuze muur die bestaat uit pilaren met kabels en landschappelijke elementen zoals de Schelde of spoorwegbruggen. Binnen deze muur is het Joden toegestaan zich op de sabbat te verplaatsen en dingen te dragen.

Rabbijn Daum, die in Israël werd geboren, rekent zich tot de modernorthodoxe vleugel van de Machsike Hadassgemeente. Hij geeft aan dat 40 procent van de Asjkenazische en de Sefardische Joden regelmatig een synagoge bezoekt. Het overige deel doet dat alleen tijdens de Joodse feesten. „Ons voordeel is”, zegt Daum, „dat we hier nauw met elkaar samenleven. Het religieuze deel beïnvloedt het niet-religieuze deel. Daarom kiezen de meesten voor een Joods huwelijk en een Joodse begrafenis en bedanken zij voor varkensvlees, ook al eten ze verder niet koosjer.” De hechte gemeenschap is volgens hem niet te vergelijken met de Joodse gemeenschap in Nederland. „De verscheidenheid daar is veel groter. Een liberale synagoge is hier niet.”