Woensdagavond buigt de Tweede Kamer zich over een initiatiefwet die Van Hijum verdedigt met Kamerlid Voortman van GroenLinks, en die werknemers het wettelijk recht geeft om meer flexibiliteit te vragen bij wanneer ze werken en waar ze dat doen. Het doel: zorgen dat arbeid en zorg beter kunnen worden gecombineerd.

Het initiatief dateert al van eind 2011, maar sindsdien is de urgentie volgens het CDA-Kamerlid alleen maar groter geworden. Niet in de laatste plaats omdat het overheidsbeleid hinkt op twee gedachten, zo stelt hij. „Aan de ene kant hamert het kabinet op méér arbeidsparticipatie, terwijl het aan de andere kant vanwege bezuinigingen voor steeds meer zorgtaken een beroep wil doen op de samenleving. Daar zijn wij niet op tegen, integendeel zelfs. Maar als je wilt dat straks niet alleen gepensioneerden die zorg voor elkaar kunnen gaan leveren, moet je mensen hiervoor wel de ruimte geven. Anders komen werkende ouders bij de zorg voor jonge kinderen en mantelzorg in een steeds grotere spagaat terecht, wat leidt tot overbelasting. De discussie over meer flexibiliteit in werktijden is dus eigenlijk onvermijdelijk. ”

U wilt werknemers het recht geven om een verzoek in te dienen om flexibeler te kunnen werken. Maar dat staat hun nu toch ook al vrij?

„Er rust nu voor werknemers vaak nog een enorm taboe op om flexibelere arbeidstijden bespreekbaar te maken. Ik krijg regelmatig te horen dat het not done is om er überhaupt over te beginnen. Daarvoor is een cultuur­omslag nodig. Met deze wet willen we het signaal afgeven dat het heel normaal is om hier als werkgever en werknemer over te discussiëren. De afgelopen jaren zijn er al heel wat commissies geweest die iets over de noodzaak van flexibeler werken hebben gezegd, maar sindsdien is er nog erg weinig gebeurd en ook het aantal cao’s waarin hierover daad­werkelijk afspraken zijn gemaakt, is beperkt. Ons voorstel behelst bovendien niet alleen dat werknemers het recht krijgen om zo’n verzoek in te dienen, maar óók dat dit alleen nog gemotiveerd door werkgevers kan worden afgewezen. Een werkgever kan dus niet zomaar nee zeggen. Daar zijn criteria voor. Een simpel: „Dat doen we hier nu eenmaal niet”, staat daar niet tussen.”

Al enig idee of u woensdagavond op voldoende steun kunt rekenen?

„Eerlijk gezegd niet. CDA en GroenLinks hebben samen zeventien zetels; bij lange na dus niet voldoende voor een meerderheid. Maar we hebben geprobeerd om met een voorstel te komen dat wél de discussie op gang helpt, maar tegelijkertijd werkgevers niet opzadelt met onoverkomelijke problemen. Ik ben zeer benieuwd of dat voldoende draagvlak gaat opleveren in de Kamer. De huidige verlofmogelijkheden schieten in ieder geval tekort. Werknemers kunnen nu eigenlijk alleen een verzoek indienen om minder uren te gaan werken. Wil je echt iets doen, dan is een aanpassing van het arbeidspatroon noodzakelijk. Zo kan ook worden voorkomen dat werknemers overbelast raken of tegen hun zin minder uren gaan werken.”

Is thuiswerken wel overal een optie? Voor verpleegkundigen en winkelpersoneel lijkt dit lastig.

„Dat is waar, al zie je juist in de zorgsector allerlei interessante initiatieven ontstaan rond bijvoorbeeld het zelfroosteren. Vaak blijkt er, als er maar écht goed naar gekeken wordt, uiteindelijk veel wél mogelijk.”

Werkgeversorganisaties zijn niet te spreken over uw initiatief. Dat komt aan bij een CDA’er.

„Ja, al zijn het inderdaad vooral de koepels die klagen, en niet zozeer de werkgevers zelf. Maar we houden ons zeker niet doof voor hun kritiek. Zo hebben we ervoor gekozen om onze initiatief­wet niet van toepassing te laten zijn op mkb-bedrijven met minder dan tien werknemers. Voor kleine bedrijven is het nu eenmaal lastiger om hiermee om te gaan dan voor grotere bedrijven. Maar dat betekent wel een forse uitzondering; 90 procent van de bedrijven heeft immers minder dan tien werknemers in dienst. Ook geldt de wet niet voor bedrijven in sectoren waar er binnen cao’s al afspraken zijn gemaakt over flexibeler werken. Op die manier stimuleren we met onze initiatiefwet ook in alle andere sectoren dergelijke afspraken te maken. Dat is natuurlijk altijd beter dan dat de wetgever zich ermee bemoeit.

Wat het CDA betreft –al had GroenLinks daar wel wat verder in willen gaan– moet de overheid niet treden in het arbeidsoverleg. Maar we willen wel stimuleren dat het overleg rond flexibelere arbeidstijden meer plaats gaat vinden. Uiteindelijk is dat ook goed voor de arbeids­productiviteit en de motivatie van werknemers. En daar zijn werkgevers natuurlijk óók bij gebaat.”