Margaretha werd in het Zwitserse Lausanne geboren. Haar vader, Mihai, was twee keer koning geweest: van 20 juli 1927 tot 8 juni 1930 en van 6 september 1940 tot 30 december 1947. Bij zijn eerste troonsbestijging was hij nog maar vijf jaar en werd de regering waargenomen door zijn oom, een patriarch en de president van de Hoge Raad.

Michael, zoals hij in het Westen wordt genoemd, was de opvolger van zijn overleden grootvader, koning Ferdinand. Dat was de bedoeling niet, maar Michaels vader, Carol II, was met een vriendin naar Parijs vertrokken en had zijn rechten op de troon opgegeven.

In 1930 keerde Carol echter onverwachts terug. Een dag later werd hij al tot koning gekroond: de regering hoopte dat hij de chaotische situatie in het land het hoofd zou kunnen bieden.

Carol was de opvolger van zijn zoon; de omgekeerde volgorde. Michael had het er moeilijk mee, vooral toen zijn moeder in 1932 het land moest ontvluchten.

De nieuwe koning zette de parlementaire democratie aan de kant en werd absoluut heerser. In 1940 regelden Duitsland en de Sovjet-Unie echter onderling dat Roemenië grote gebieden moest afstaan. Het Roemeense volk gaf koning Carol daar de schuld van. Noodgedwongen droeg hij de macht over aan generaal Ion Antonescu, die hem de volgende dag afzette. De 19-jarige Michaël werd opnieuw koning, maar alleen in naam. Antonescu regeerde als dictator, en Roemenië was een vazalstaat van nazi-Duitsland.

Staatsgreep

Michael werd zowel bij zijn volk als bij de geallieerden populair door zijn optreden in 1944: de 22-jarige koning, geholpen door enkele generaals en partijleiders, pleegde een staatsgreep. Hij zette Antonescu af en sloot hem op. Door de capitulatie uit te roepen voorkwam Michael een verwoestende strijd op Roemeens grondgebied.

Vanaf 1945 behoorde Oost-Europa tot de invloedssfeer van de Sovjet-Unie en dat bezegelde het einde van de monarchieën die er in het gebied nog waren. Eind 1947 dwong de communistische regering in Roemenië de 26-jarige vorst tot aftreden. Daarna woonde hij tot 2001 in Zwitserland.

Vijf weken voor zijn abdicatie ontmoette Michael –tijdens de bruiloft van de Britse kroonprinses Elizabeth en prins Philip– de Franse prinses Anne van Bourbon-Parma. Ze trouwden in juni 1948.

Simeon

Michael, zowel aan vaders als aan moeders kant achterachterkleinzoon van de Britse koningin Victoria, was tot 10 mei 2011 ook prins van Hohenzollern. Van die titel deed hij afstand.

Inmiddels is de ex-koning 92 jaar. Samen met de 76-jarige Simeon II van Bulgarije is hij nu de laatste nog levende Europese vorst die tijdens de Tweede Wereldoorlog op de troon zat. Toen Simeon in 1943 koning werd, was hij overigens bijna net zo jong als Michael: zes jaar. Hij moest al in 1946 het veld ruimen. In de jaren 2001-2005 had hij als premier Simeon Borisov Sakskoboerggotski toch weer politieke macht in zijn land, een gelegenheid die de meeste verdreven vorsten nooit meer krijgen; ook Michael niet.

Vrouwen op de troon

Prinses Margaretha is niet alleen tweede in de rij voor de Roemeense troon, mocht die ooit weer hersteld worden, maar ook 81e voor de Britse. Beide lijken even ver buiten bereik. De Britse Philip is haar peetvader, dat wel.

Margaretha trouwde pas op latere leeftijd en heeft geen kinderen. Volgende in de lijn van de troonopvolging is haar zus Elena. Beiden kunnen de troon eigenlijk helemaal niet bestijgen, want een Roemeense wet uit 1923 besliste dat alleen mannen daartoe gerechtigd zijn. Maar vader Michael had alleen vijf dochters en bepaalde in 30 december 2007 –exact zestig jaar nadat hij koning af raakte– dat voortaan ook vrouwen de koningsmantel omgehangen moesten kunnen krijgen. Michael verzocht het Roemeense parlement, mocht het ooit de monarchie herstellen, de wet die vrouwen van de troon uitsloot in te trekken.

Margaretha kreeg de titels ”kroonprinses van Roemenië” en ”bewaker van de Roemeense kroon”. Een symbolische handeling voor een ex-vorst voor wie troonsherstel ver uit het zicht is.

Radu Duda

In haar geboortestad Lausanne, aan het Meer van Genève, trouwde de 47-jarige Margaretha op 21 september 1996 met Radu Duda, een 36-jarige Roemeen. Hij werkte in weeshuizen en ontmoette de prinses toen ze daar een bezoek bracht. Het echtpaar woont nu samen met Margaretha’s ouders in het Elisabetapaleis in de Roemeense hoofdstad Boekarest, het paleis waar vader Michael ooit tot abdicatie werd gedwongen. In 2009 kondigde Duda aan dat hij naar het Roemeense presidentschap dong, maar later trok hij zijn kandidatuur in.

In haar jonge jaren had Margaretha een relatie met Gordon Brown, de latere Britse premier. Dat was in de tijd dat ze aan de universiteit in het Schotse Edinburgh studeerde. Ze werkte daarna aan andere Britse universiteiten en nam deel aan een onderzoeksprogramma van de Wereldgezondheidsorganisatie.

Ze gaf haar baan bij de Verenigde Naties op toen in Europa de naties tot elkaar kwamen: in het najaar van 1989 viel het IJzeren Gordijn en verhuisde Margaretha naar Genève om haar vader te helpen met het opzetten van liefdadigheidswerk voor het zwaar verarmde Roemenië. De wantoestanden die ze aantrof bij het eerste bezoek aan haar vaderland, grepen haar sterk aan. Ze richtte een organisatie op die zich inzet voor kinderen en andere kwetsbare groepen in de samenleving.

Net als de Britse prins Charles heeft ze nu de pensioengerechtigde leeftijd bereikt terwijl de huidige koning(in) nog leeft.

>>rd.nl/konhuis