De Groot, die in 2005 en 2006 enige tijd waarnemend burgemeester van Urk was, werd donderdag aangezocht door de Urker visserijwethouder Louwe Post. Hij staat bekend als een daadkrachtig bestuurder, is onafhankelijk en heeft het vertrouwen gekregen van beide partijen.

De gesprekken vinden plaats op ”neutraal terrein”: niet in de Urker visafslag –die tot ongenoegen van de handel deze week door de vissers werd gesloten– maar in het gemeentehuis. Dit stukje „facilitering”, zoals Post het noemt, zegt iets over de zorgen die het gemeentebestuur zich maakt. De spanningen binnen de Urker gemeenschap zijn de afgelopen dagen behoorlijk toegenomen.

Nagenoeg de hele Urker Noordzeevloot is deze week in de havens blijven liggen. De schol en tong die de kotters vangen, brengt in de afslag al geruime tijd zulke lage prijzen op dat het niet rendabel is om te gaan vissen. De vissers hopen dat hun actie de kopers met de neus op de feiten drukt: de vis zal beter betaald moeten worden, anders gaan steeds meer visserijondernemers failliet.

Zoals te verwachten was, heeft het wegvallen van de aanvoer van verse vis door de Urker vloot –verreweg de grootste van Nederland– behoorlijk effect op de prijsvorming op de andere afslagen, zoals Den Helder, IJmuiden, Scheveningen en Stellendam. De kleinste maat schol, die een week geleden nog geen 90 cent opbracht, werd gisteren geveild voor 1,27 euro per kilo. Grotere maten gingen voor meer dan 2 euro per kilo weg. Dat zijn prijzen waarvoor een visser de zee wel weer op wil.

Evenwicht

Maar het tekent meteen de kern van het probleem: zodra aanbod en vraag maar iets uit evenwicht zijn, gaat de prijs behoorlijk omhoog of juist omlaag. Een probleem dat in de land- en tuinbouw ook bekend is. Komkommerkwekers, die deze week door het mooie weer plotseling veel vruchten van hun planten sneden, kunnen erover meepraten.

De vissers willen toe naar een betere afstemming van het aanbod van vis op de vraag. Er wordt gedacht aan de instelling van een soort bemiddelingsbureau. Handelaren kunnen bij dat bureau aangeven welke vraag naar vis zij verwachten. De vissers op hun beurt stemmen daar dan hun visserij-inspanningen op af. Hoe dat precies moet, is vooralsnog niet duidelijk. Collectieve afspraken om de markt te beïnvloeden zijn onder de mededingingswetgeving verboden. De Autoriteit Consument & Markt bewaakt dat.

Het plan roept sympathie op. Als het werkt, krijgen de vissers een redelijke prijs voor hun product en visverwerkende bedrijven kopen geen grote voorraden op die tijdenlang boven de markt blijven hangen. Dat laatste is juist een belangrijke oorzaak van de slechte prijsvorming van de afgelopen tijd. De vis was door een te grote aanvoer zo goedkoop, dat de handel massaal heeft ingekocht. En nu we langzaam richting de zomer gaan –de tijd waarin de vis dikker is en de beste kwaliteit heeft– is de industrie niet bereid er meer voor te betalen. Immers, in de vriescellen zit nog volop goedkope vis. De zogenoemde vershandel –die verse vis nodig heeft– lift daar op mee.

Cruciaal voor het welslagen van zo’n plan is dat iedereen meewerkt. Juist op dat punt ging het eerder fout. Twee jaar geleden hebben de Urkers geprobeerd de aanvoer van schol meer te spreiden over het jaar, afgestemd op de vangstquota. Dat werkte goed: de kotters maakten in het eerste kwartaal, hoewel ze minder kilo’s aan wal zetten, betere ”besommingen” (omzetten). Later echter probeerden sommige vissers te profiteren van de hogere prijzen door toch meer vis aan te voeren. De een na de ander volgde en de ”regulering” liep op een mislukking uit.

Eén schip

De Groot zal zijn uiterste best moeten doen om de Urkers weer in één schip te krijgen. De druk is groot: de vissers kunnen niet te lang aan wal blijven. Omdat de meeste vissers op maatschap varen –wat betekent dat zij een vast percentage van de weekomzet (”besomming“) ontvangen– zitten ongeveer 300 Urker bemanningsleden deze week zonder inkomen. Voorlopig krijgen ze een financiële vergoeding uit een potje van de vissersvereniging. Maar dat kan geen weken duren.

Ook de pakweg 175 Urker sorteerders die op oproepbasis de te veilen vis verwerken, staan op straat. Het ”peken”, zoals het sorteren door de Urkers wordt genoemd, is voor deze mensen veelal een onmisbaar deel van het gezinsinkomen.

Intussen lijkt de actie van de Noordzeevissers zich uit te breiden. Afgaand op het vele verkeer op sociale media gisteren, sluiten de komende week vissers uit Texel, Den Helder, Goedereede, Ouddorp en Zeeland zich aan bij hun Urker collega’s. Die kampen tenslotte met hetzelfde probleem als de Urkers: de vis wordt tegenwoordig te goedkoop betaald.