Wat flessen witte wijn. Meer was er niet voor nodig om Crisisteam Ontmoetingskerk in de lucht te krijgen, zegt dominee Van Midden, predikant van de gereformeerde kerk in Bergambacht.

Tweeënhalf jaar terug, toen hij om zich heen steeds meer mensen hun werk zag verliezen, trommelde hij in de pastorie wat leden uit de gemeente op en legde hun de vraag voor of zij samen, door hun netwerken aan elkaar te knopen, niet iets konden betekenen voor al diegenen zonder baan.

Sindsdien zijn er al heel wat mensen uit Bergambacht en omstreken naar nieuw werk geloodst, zegt ds. Van Midden. „Het is fantastisch als het lukt. Al slagen we niet altijd. Maar dan zeg ik: je bent niet verantwoordelijk voor je successen. Wél voor je pogingen.”

Zelf doet de predikant volop mee, bijvoorbeeld door sollicitatiebrieven van gemeenteleden te vertalen of te corrigeren. „Een tijdje terug meldde zich een lasser bij me die er al diverse sollicitaties op had zitten, maar nergens werd aangenomen. Terwijl er best vraag was naar wat hij kon. Toen zei ik: Laat je sollicitatiebrief eens zien. Wat bleek? De man had een voorbeeldbrief voor een ambtenaarsfunctie van internet geplukt en op de stippellijntjes zijn eigen naam ingevuld. Toen heb ik gezegd: We maken een andere brief. Schrijf op: „Ik ben Jan, van schrijven heb ik niet zo veel verstand, maar lassen kan ik wel.” Daarna was hij zó aan het werk.”

Juist omdat het zo simpel is, snapt ds. Van Midden –die tevens docent is aan Tilburg University en in 2013 zijn reisorganisatie DrieTour verkocht aan branchegenoot Beter-uit– niet goed dat niet al veel meer kerken op deze manier werken. Om daaraan bij te dragen doet hij vrijdag zijn verhaal tijdens de studiedag ”Kerk en werk” die GIDSnetwerk, Kerk in Actie, Stichting Encour en CGMV houden in Soest.

Wim Althuis, diaconaal consulent en aanjager van de dag, stelt dat het doel is kerken en diaconieën meer bewust te maken van de rol die zij kunnen spelen voor werklozen in hun gemeente. Want die is volgens hem veel groter dan vaak wordt gedacht. Als voorbeeld noemt hij de Nederlands gereformeerde kerk in Veenendaal, waar onlangs een sollicitatiekring werd opgezet waarin werkloze gemeenteleden elkaar bemoedigen en ondersteunen en vooral: van elkaar leren. Althuis: „Maar ook het specifiek laten begeleiden van werklozen door getrainde vrijwilligers is een optie. Er is veel mogelijk, en ook nodig nu er door bezuinigingen forse gaten vallen in het reguliere aanbod van arbeidsbegeleiding.”

De vraag is volgens Althuis vooral welke rol een kerk voor zichzelf ziet. „Is je focus vooral gericht op de zondagse eredienst? Dan zul je de begeleiding van werklozen sneller overlaten aan maatschappelijke organisaties. Maar wie de kerk ziet als een instituut dat midden in de samenleving staat en geroepen is om gemarginaliseerde mensen te helpen, zal sneller de handschoen oppakken. Zo’n studiedag is in dat opzicht ook een beetje een steen in de kerkelijke vijver.”

Wat ds. Van Midden betreft, stopt de hulpverlening van ‘zijn’ crisisteam zeker niet bij de grens van de eigen kerkelijke gemeente. „We zijn niet eenkennig. Ook Achmed en Ali kunnen komen. Die helpen we met evenveel enthousiasme.”

Kritiek kwam er ook, bijvoorbeeld van een professionele jobcoach die stelde dat het crisisteam hem het brood uit de mond stootte. Maar dat vindt ds. Van Midden flauw. „Als hier iemand aanbelt, en ik heb inmiddels geleerd dat de drempel rond dit thema vrij hoog is, dan help ik als ik dat kan. In Zuid-Afrika hebben ze een gezegde dat stelt: Een dominee wijst de weg die hij zelf niet gaat. Zo wil ik niet zijn.”

Tweeënhalf jaar crisisteam heeft de Bergambachter predikant echter wel geleerd dat vooral mensen aan de onderkant goed bemiddelbaar zijn. „En als ik eerlijk ben, heb ik daar ook het meeste lol in. Zou Jezus dat ook niet óók doen? Hoger opgeleiden redden zich toch vaak wel zelf.”

„Pas op. Ga geen arbeidsbureautje spelen”

De afgelopen jaren ontwikkelden diverse kerken diaconale initiatieven om mensen zonder werk te ondersteunen. Voorman Peter Schalk van vakorganisatie RMU vindt het „fijn” als er vanuit de kerk oog is voor de „enorm heftige problematiek van werkloosheid.” Omdat hij bij kerken verlegenheid proefde rond het thema werkloosheid, schreef hij eind vorig jaar een brief aan alle diaconieën in de RMU-achterban om aan te geven wat zijn organisatie voor hen zou kunnen betekenen. Sindsdien vroegen diverse kerken, zoals onlangs de gereformeerde gemeente in Nunspeet, de RMU om eens langs te komen. Doorgaans adviseert Schalk diaconieën om niet te ver te gaan in hun hulpverlening en door te verwijzen naar professionele organisaties als er professionele hulp nodig is. Schalk: „Een diaken is een pastoraal begeleider, geen hulpverlener. Het is natuurlijk prima als je vanuit de kerk werklozen uit je gemeente bij elkaar zet om met elkaar te spreken en van elkaar te leren. Maar ontpop je niet als een soort arbeidsbureau. Als het er dan wat misgaat, wordt er al snel met de vinger naar de diaconie gewezen en dan breng je de kerk in diskrediet.”