Voor het eerst nam de SGP in Ede de afgelopen vier jaar deel aan het college. Wethouder ing. B. van de Weerd –nu SGP-lijsttrekker– ziet er met grote tevredenheid op terug. „Het college heeft als een goed team gefunctioneerd, in onderling vertrouwen. Daardoor kreeg ik alle ruimte om minderheidsstandpunten in te nemen of bij festiviteiten afwezig te zijn. Van de afspraken die in 2010 in een convenant zijn vastgelegd, is er niet één onder druk gezet.”

Dat laatste werd vanuit Van de Weerds eigen achterban echter ter discussie gesteld. „Raadslid H. Kok wilde meermalen anders stemmen dan was afgesproken. Hij wilde bijvoorbeeld dat de SGP tegen de totale gemeentebegroting zou stemmen omdat de fractie het niet eens is met onderdelen zoals sport en cultuur. Dat was echter onlogisch, niet alleen omdat je zo niet als collegepartij kunt functioneren, maar ook omdat de SGP tijdens de lange periode dat we oppositiepartij waren, nooit zo gehandeld heeft. We steunden dan de begroting en legden daarbij een verklaring af dat we tegen bepaalde elementen erin waren. Dat is ook in andere gemeenten de lijn van de SGP. Die lijn hebben we voortgezet, en de andere coalitiepartijen wisten dat we dat zo zouden doen.

Uiteindelijk heeft Kok zich erbij neergelegd. Die strubbelingen herhaalden zich echter steeds weer. Als je je niet in de koers van een fractie kunt vinden, is de koninklijke weg dat je je raadslidmaatschap neerlegt. Dat heeft Kok echter niet gedaan. Met E. Jansen en A. R. Pluimers, die aan zijn kant gingen staan, is hij na veel gesprekken vorig jaar maart uit de fractie gezet.”

Volgens Pluimers wordt in andere plaatsen waar de SGP in het college zit, er niet zo krampachtig mee omgegaan als raadsleden van collegepartijen een afwijkend standpunt innemen. „We willen bij elk raadsstuk een eigen afweging kunnen maken hoe we gaan stemmen.”

Breuk

De drie vormden de Fractie Nieuw. Lijmpogingen mislukten. Het bestuur van de gemeentelijke kiesvereniging verklaarde dat het aan beide partijen recht wilde doen en tot het uiterste wilde gaan om te voorkomen dat er twee lijsten werden ingediend. Daarom werd er voor gedeeltelijke vernieuwing gekozen. Van de zes huidige raadsleden kwamen er slechts twee op een verkiesbare plaats te staan.

Een van hen is Jansen, die naar de SGP terugkeerde. Pluimers en Kok kwamen niet op de lijst voor en besloten een eigen lijst in te dienen. Omdat de naam, Gereformeerde Beginsel Partij (GBP), niet op tijd kon worden geregistreerd, doen ze onder de naam Lijst Elf mee aan de verkiezingen.

Toenaderingspogingen tussen beide groepen zijn er niet, zegt GBP-lijsttrekker Pluimers. „Er zijn al veel gesprekken geweest. We gaan nu de verkiezingen in. Een nieuwe toenaderingspoging heeft alleen zin als de SGP terugkeert naar de oude koers.”

Van SGP-zijde wordt er op allerlei wijze geprobeerd om te blijven praten, stelt Van de Weerd. „Bestuurlijk, via uitnodigingen tot gesprek, en persoonlijk, door het benaderen van de kandidaten. Vanuit GBP-zijde worden deze pogingen stelselmatig genegeerd. Het lijkt wel alsof men bang is om eerlijk hoor en wederhoor toe te passen.”

Stemverklaring

Inmiddels hebben beide fracties een jaar afzonderlijk gefunctioneerd. „Gods Woord moet in alles leidraad zijn”, zegt GBP-lijsttrekker Pluimers. „Zoiets als de afgelopen periode hopen we nooit meer mee te maken. Bij deelname aan het college moet je geen concessies doen. We zagen de koers van de SGP-fractie veranderen. Die stemt bijvoorbeeld voor de bouw van een hotel bij winkelcentrum Stadspoort en legt tegelijk een stemverklaring af dat ze er eigenlijk tegen is.”

Volgens Van de Weerd is dat een onjuiste voorstelling van zaken. „Bij het vaststellen van een bestemmingsplan mag je helemaal niet regelen dat een hotel op zondag gesloten is; daar gaat de wetgeving rond ruimtelijke ordening niet over. Ruimtelijk gezien paste het hotel prima op de desbetreffende locatie en er is ook behoefte aan. Dus getuigt het van goed bestuur om voor te stemmen. Tegelijk hebben we in een stemverklaring getuigenis afgelegd van onze visie op het zondagsgebruik van het hotel.

Het vreemde is dat de GBP zegt dat ze bij een besluit over een hotel geen gebruik wil maken van het instrument van de stemverklaring, terwijl ze dat nu bij de begroting wel wil doen.” Volgens Pluimers hanteert zijn fractie bij de begrotingsbehandeling nu inderdaad dezelfde lijn als de SGP: voor de begroting stemmen, maar een principieel voorbehoud bij een aantal onderdelen maken.

Koopzondagen

Een van de belangrijkste thema’s voor de komende periode is de invoering van koopzondagen, zegt SGP-lijsttrekker Van de Weerd. „De seculiere partijen hebben momenteel één zetel meer dan de christelijke fracties. We hebben bij de collegeonderhandelingen in 2010 echter afgesproken dat er geen koopzondagen zouden komen. Dat is vanuit de seculiere oppositie wel ter discussie gesteld, maar collegepartij VVD zei toen: „We houden ons aan het convenant.” Dat zegt iets over de goede onderlinge verhoudingen in het college.

Dat de christelijke partijen een meerderheid halen, is minder waarschijnlijk geworden nu er vanuit de SGP-achterban twee lijsten zijn ingediend. Bij de verdeling van de restzetels kunnen de GBP-stemmen bij iedere andere partij terechtkomen, dus ook bij de seculiere partijen. En dat zou de balans in het nadeel van de christelijke partijen kunnen doen doorslaan.

Vervolgens moeten we maar afwachten of we tijdens de collegeonderhandelingen weer dezelfde afspraak over de koopzondagen kunnen maken. De GBP’ers presenteren zich als principiëler, maar hun afzonderlijke deelname aan de verkiezingen zou zich wel eens tegen ons kunnen keren. Dat zou heel wrang zijn.”

Pluimers spreekt dat tegen: „Als er straks koopzondagen komen, kun je niet zeggen dat dat door de komst van de GBP komt.”

Van de Weerd is voor de nieuwe periode weer beschikbaar als wethouder. „Het is heel hard werken, maar je kunt echt iets voor de gemeenschap betekenen. Het gevaar is dat de GBP net geen zetel haalt en dat de SGP door deze verdeeldheid toch één van de zes zetels verliest. Dat zou ontzettend jammer zijn. Deelname aan het college blijft dan mogelijk, maar wel met minder zeggingskracht.”