Dat burgemeester Metz van Soest het openbaar ministerie heeft ingeschakeld om onderzoek te doen naar mogelijke ronselpraktijken door PvdA-lijsttrekker Osman Suna noemt Bakker „alleen maar goed.” „Laat mensen die er verstand van hebben deze zaak maar uitzoeken. Het verkiezingsproces moet zuiver verlopen.”

Wat is ronselen van stemmen precies?

„Er is sprake van ronselen als mensen stelselmatig kiezers aanspreken teneinde hen te bewegen hun stempas af te geven om zo namens hen per volmacht te stemmen.”

Zit er een grijs gebied tussen stemmen ronselen en stemmen werven?

„Iemand kan niet in staat zijn om te stemmen. Hij geeft daarom een volmacht af. Als het initiatief bij de volmachtgever ligt, is er niets aan de hand. Maar er is een grijs gebied. Zo was er in de Tweede Kamer discussie over de zaak waarbij een politieke partij via een website iets stelde als: „Mocht u niet kunnen stemmen, en draagt u onze partij een warm hart toe, neem dan contact op met onze volmachtcoördinator.” Dat werd nog toelaatbaar geacht. In zo’n geval kun je nog zeggen dat het initiatief van de kiezer uit moet gaan. Die moet bellen. Bij werven probeert een partij met argumenten te bewegen op de partij te stemmen, bij ronselen proberen personenen stelselmatig volmachten te verzamelen om zo stemmen te winnen.”

Partijen delen in verkiezingstijd allerlei cadeautjes uit. Kan dat ook een vorm van ronselen zijn?

„Als partijen ballonnen of pennen uitdelen, heeft dat niets te maken met het ronselen van volmachten. Zelf kreeg ik in Leeuwarden pas van de PvdA een roos in handen gedrukt. Dat mag. Het wordt anders als iemand tegen „gift of belofte”, zoals de wet dat zegt, volmachten probeert te krijgen. Dat is strafbaar, daar staat een celstraf van maximaal zes maanden of een geldboete op. Op het stelselmatig verkrijgen van volmachten, zonder dat daar een gift tegenover staat, staat een maximale straf van een maand of een geldboete.”

Stel dat een partij ouderen die slecht ter been zijn vervoer aanbiedt naar het stembureau. Is dat een vorm van ronselen?

„Nee. Het regelen van vervoer is prima. Het is uitstekend dat een partij een bemiddelende rol speelt. Het is alleen maar mooi dat er initiatieven zijn om mensen te bewegen te stemmen. Zolang er maar geen drang bij die partijen is om mensen hen een volmacht te geven.”

Hoe vaakt komt ronselen voor?

„In de jaren tachtig kwam het veel voor. Daarom is in 1989 de Kieswet op het punt van stemmen per volmacht aangescherpt. Toen is ronselen van volmachtstemmen strafbaar gesteld. Verder mag nu iemand alleen per volmacht stemmen als hij zelf ook tegelijk stemt. Ook mag iemand namens niet meer dan twee personen per volmacht stemmen. Bovendien moet de gevolmachtigde een kopie van het identiteitsbewijs van de volmachtgever laten zien.”

Is er voldoende controle op het stemmen per volmacht?

„Er is weinig controle. Als Kiesraad nemen we het punt mee bij de evaluatie van de verkiezingen dit jaar. De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) heeft al jarenlang kritiek op ons volmachtsysteem. In beginsel zou ons kiessyssteem moeten zijn gebaseerd op het principe ”one man, one vote” (een man, een stem). Punt is ook dat je met het volmachtssysteem het stemgeheim opgeeft. De gevolmachtigde weet immers op welke partij de volmachtgever gaat stemmen.”