Tijdens de afronding van het debat over de begroting van Sociale Zaken gaf De Geus woensdag een publiek vervolg aan de excuses die hij een dag eerder telefonisch aan ChristenUnie-leider Rouvoet had aangeboden. In tegenstelling tot uitspraken die hij vorige week deed, erkende hij nu ruimhartig dat de Tweede Kamer „het volste recht” heeft om zich zorgen te maken over de jongste koopkrachtcijfers.

Voor het eerst gaf De Geus toe dat die cijfers grotere uitschieters laten zien dan waar het kabinet tot vorige maand van uit was gegaan. Bepaalde groepen chronisch zieken, gehandicapten en andere minima gaan er volgend jaar soms tot wel 8 procent op achteruit. Eerder beweerde De Geus dat de Kamer dit gewoon had kunnen weten. Ook premier Balkenende schreef dat er niets nieuws onder de zon was.

Dat laatste heeft ermee te maken dat de gemiddelde koopkrachtdaling voor alle groepen nog steeds beneden 1 procent ligt. Woensdag onthulde De Geus echter dat ook hijzelf verrast was door de grote afwijkingen van dat gemiddelde. Volgens hem gaf dat het kabinet reden om 111 miljoen euro uit te trekken voor reparatie. Dat moet de cijfers substantieel verbeteren, al blijft het precieze effect moeilijk meetbaar.

Om die reden diende SGP-leider Van der Vlies een motie in die het kabinet oproept alsnog in te grijpen als in de loop van volgend jaar blijkt dat scherpe koopkrachtverliezen zich bij bepaalde kwetsbare groepen toch hebben voorgedaan. De Geus kon deze motie omarmen, waardoor het voor de hand ligt dat hij aanstaande dinsdag wordt aangenomen. Hij kan dan volgend voorjaar een rol gaan spelen.

De coalitiepartijen schaarden zich achter de extraatjes van in totaal 111 miljoen euro. CDA, VVD en D66 eisten wel dat De Geus niet alleen in 2004 80 miljoen gulden extra stort in de bijzondere bijstand, maar ook in de jaren daarna. Anders komt er volgens die partijen niets terecht van de wens dat gemeenten collectieve aanvullende ziektekostenverzekeringen gaan afsluiten voor de kwetsbare groepen.

De Geus ging woensdag opnieuw door het stof toen de zogenaamde Robin Hood-rekening ter sprake kwam. Nadat daarop forse kritiek was geleverd door CDA, PvdA, VVD en D66 onthulde De Geus dat hij er niet langer mee doorgaat. Volgens hem was de rekening een initiatief van GroenLinks, dat hij slechts wilde ondersteunen. Ten onrechte was de indruk gewekt dat de rekening door hemzelf zou worden opgezet.

Dat GroenLinks nog steeds geen rekening heeft geopend, terwijl op het ministerie van Sociale Zaken al wel een telefoonteam paraat is, was voor De Geus de concrete aanleiding om ermee te stoppen. Hij haalde hard uit naar GroenLinks-kamerlid Van Gent. Die zou het initiatief alleen hebben willen gebruiken „als publieke schandpaal. Ik heb me vergist in de motieven van GroenLinks”, aldus De Geus.

Van Gent maakte echter duidelijk dat zij van meet af aan heeft gepleit voor een Robin Hood-heffing, die veelverdieners zou verplichten tot het betalen van een solidariteitsheffing ad 500 euro voor de minima. Dat De Geus daarop reageerde met het idee van een rekening, was volgens haar sympathiek, maar onvoldoende. Woensdag ging Van Gent volop door met haar pogingen om steun te verwerven voor zo’n heffing.

Minister De Geus zei dat hij ervan geleerd had om voortaan in vergelijkbare gevallen heel duidelijk te maken dat het ging om een particulier initiatief. Dat soort initiatieven kan hij vanuit zijn verantwoordelijkheid slechts ondersteunen, maar niet geheel voor zijn eigen rekening nemen.