„Op dit moment is het orgel niet meer concertant te bespelen”, meldt de Stichting de Oude Kerk. Voor het concert in april wordt een uitzondering gemaakt. Daarna moet de langverwachte restauratie echt van start gaan. Bottleneck is het laatste geld, aldus stichtingsdirecteur Jacqueline Grandjean. „De restauratie kost 1,3 miljoen euro. Op dit moment is er zo’n 7 ton binnen. Er moet in elk geval 1,2 miljoen zijn om de opdracht aan de firma Reil te kunnen geven.”

Er is al jaren sprake van de restauratie. Het plan dat adviseur Henk Verhoef schreef, dateert uit 2006. Gaat het er echt binnenkort van komen? Grandjean: „Ik verwacht niet dat het nog een paar jaar duurt. We willen nu echt alles op alles zetten en niet blijven doormodderen. De noodzaak is groot en de urgentie hoog.” Gaat het dit jaar nog gebeuren? „Het liefst wel. De financiering kan in één klap helemaal goedkomen en dan kan de restauratie bij wijze van spreken volgende maand beginnen. Maar zekerheid daarover kan ik op dit moment niet geven. We kunnen in ieder geval alle hulp nog hard gebruiken.”

Voor adviseur Henk Verhoef, zelf organist van de Amsterdamse Nieuwe Kerk, kan het niet snel genoeg gaan. „Het is echt bar en boos met het orgel. Het verkeert in slechte staat. Het speelt taai, de toetsen liggen ongelijk, ventielen gaan maar half open, de helft van de Mixtuurpijpen doet het niet. Overigens ligt dat niet aan Reil, die het instrument in onderhoud heeft. Die zorgt heel goed voor het orgel.”

Dat de restauratie 1,3 miljoen euro moet kosten, is niet gek, aldus Verhoef. „Vergelijk het eens met een orgelrestauratie als die in het Haarlemse Concertgebouw. Daar ging het om net zo’n bedrag, terwijl hier in de Oude Kerk ook de kostbare marmeren onderbouw in het plan is meegenomen. Neem de beroemde Vox Humana. Alle pijpen vervangen zou veel goedkoper zijn. Nu moet je pijp voor pijp met de grootste voorzichtigheid behandelen.” Als de restauratie van start kan gaan, hoelang gaan de werkzaamheden dan duren? „Dan is het binnen een jaar, hooguit anderhalf jaar, gedaan”, aldus Verhoef.

De restauratie heeft drie belangrijke doelen: technisch herstel, drastische verbetering van de bespeelbaarheid en herstel van het bestaande klankbeeld, aldus de adviseur. „Dat laatste is de grote uitdaging. Het klankbeeld is historisch, indrukwekkend en gaaf, maar heeft ook de rafeligheid die hoort bij iets wat lang niet is gerestaureerd, en die eigenlijk heel mooi is. Het zal erop neerkomen dat de rafels worden opgeruimd, maar niet verder dan strikt noodzakelijk. Het was nooit een ‘clean’ instrument en dat moet het ook niet worden.”