Orgel Waalse Kerk Leiden weer in gebruik genomen
De Waalse Kerk in Leiden neemt op donderdagavond 20 maart haar historische 18e-eeuwse Steevens/Assendelftorgel weer in gebruik.
De Leidse Waalse Kerk aan de Breestraat is een uniek orgel rijk. In 1746 werd de bouw van een eenklaviers orgel opgedragen aan de Leidse orgelmaker Gerard Steevens. De Waalse gemeente kerkte toen in de Vrouwe- of Franse kerk. Steevens zag echter geen kans het project tot een goed einde te brengen. Zijn Leidse collega Pieter Assendelft voltooide het instrument in de periode 1748-1750, waarbij hij het tot een tweeklaviers orgel uitbreidde.
In 1819 werd het instrument overgeplaatst naar zijn huidige locatie. In 1845, 1890 en 1911 vonden wijzigingen plaats. Op basis van een rapport van Klaas Bolt uit 1967 voerde Flentrop Orgelbouw in 1986-1987 een restauratie uit waarbij de dispositie en de stemtoonhoogte van 1750 werden hersteld; tevens werd een windvoorziening met spaanbalgen aangebracht. Om financiële redenen moesten toen de bestaande onderbouw van het orgel en het schilderwerk, beide uit 1911, worden gehandhaafd.
De kerkrestauratie van 2013-2014 bood de gelegenheid om alsnog de oorspronkelijke kleurstelling van de orgelkast –na uitgebreid kleurenonderzoek– in ere te herstellen en, op basis van een 18e-eeuwse afbeelding, een bij de allure van het orgelfront passende onderbouw aan te brengen. Daarbij is tevens groot onderhoud aan het orgel uitgevoerd, zijn de balgen van een mogelijkheid tot voetbediening voorzien, is de intonatie geretoucheerd op basis van een lagere winddruk (60 in plaats van 71 mm) en is het orgel middentoons gestemd.
De werkzaamheden zijn uitgevoerd door Flentrop Orgelbouw onder advies van Peter van Dijk, die daarbij terzijde werd gestaan door Erik van Bruggen (organist van de Waalse Kerk). Wim Diepenhorst was namens de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed bij het project betrokken.
Donderdag 20 maart wordt het instrument in een besloten bijeenkomst weer feestelijk in gebruik genomen. Het wordt dan bespeeld door Erik van Bruggen, Wim Diepenhorst en Peter van Dijk. Vervolgens zijn er twee openbare concerten. Op vrijdag 21 maart geeft Leo van Doeselaar een orgelconcert (aanvang 20.15 uur) en op zaterdag 22 maart (aanvang 20.15 uur) verzorgen Antoinette Lohmann (barokviool) en Jaap Jan Steensma (orgel) een kamermuziekconcert.
In mei zal een boek over het orgel verschijnen, onder redactie van Peter van Dijk en Jaap Jan Steensma. Daarin wordt ook het leven en het werk van Klaas Bolt nader belicht. Voorts zijn er onder meer bijdragen over de Waalse Kerk en over de 18e-eeuwse Leidse muziek- en orgelcultuur.