Waarover gaat het debat?

Vooral over het onlangs gepresenteerde burgemeestersmanifest. Burgemeesters van 35 gemeenten pleiten daarin voor ruimte om zelf te experimenteren met wietteelt voor het bevoorraden van coffeeshops. Als in coffeeshops wiet kan worden verhandeld die onder gemeentelijk toezicht is gekweekt, hoeven uitbaters hun voorraad niet langer in het illegale circuit te betrekken. Gemeenten kunnen bovendien vooraf controleren of de hennep aan de gezondheidsnormen voldoet.

Hoe ligt deze kwestie in Den Haag?

Een nipte Kamermeerderheid van VVD, PVV, CDA, CU, SGP en de Groep Bontes wijst dergelijke experimenten af. Ook Opstelten (VVD) is tegen. Interessant is de positie van coalitiepartner PvdA. Deze fractie is voor gereguleerde wietteelt, maar haalde dit punt niet binnen tijdens de coalitieonderhandelingen. Omdat er onder de ondertekenaars van het manifest nogal wat PvdA-burgemeesters zijn, bevindt de fractie zich nu in een ietwat lastig parket.

Botsen VVD en PvdA dan voortdurend over het softdrugsbeleid?

Nee, VVD en PvdA delen veel. Bijvoorbeeld de opvatting dat de situatie rond de ruim 600 coffeeshops in de 103 coffeeshopgemeenten in ons land in meerdere opzichten totaal uit de hand is gelopen. Beide onderschrijven de conclusie hieromtrent van het rapport van de Adviescommissie Drugsbeleid (ook wel de commissie-Van de Donk genoemd) uit 2009. Deze stelde dat coffeeshops, ooit toegestaan als verkooppunten voor lokale gebruikers, onbedoeld waren uitgegroeid tot zwaar overlastgevende en moeilijk beheersbare cannabisverkooppunten.

Van de Donk constateerde verder dat de softdrugsmarkt voor de export is geprofessionaliseerd en het domein is geworden van misdaadbendes die ook de harddrugsmarkt domineren en zich schuldig maken aan mensenhandel. „De overheid kan het zich niet veroorloven ongeorganiseerd te reageren op professioneel georganiseerde criminele samenwerkingsverbanden. Er zijn hier belangrijke achterstanden in te halen”, aldus de commissie. Ook die aanbeveling is door beide partijen omarmd.

Welke maatregelen kondigde het kabinet aan in het regeerakkoord?

Vanaf 2013 mogen coffeeshops alleen wiet verkopen aan ingezetenen, dat wil zeggen: aan burgers die in een Nederlandse gemeente woonachtig zijn en daar staan ingeschreven. Van de 103 coffeeshopgemeenten hanteren er al 64 zo’n criterium. Nog eens dertig overwegen het binnenkort in te voeren. Een ander speerpunt is het verkleinen van de zichtbaarheid van coffeeshops voor scholieren, bijvoorbeeld door uitbaters een afstandscriterium op te leggen. Momenteel doen 
82 gemeenten dat. Over de exacte afstand gaan gemeenten zelf; een concessie aan de PvdA.

Het aantal opsporingsonderzoeken naar georganiseerde wietteelt is fors geïntensiveerd; van 46 in 2009 naar 75 in 2012.

Hoe hoog voert de PvdA de druk vanavond op?

Tot nu toe volgde de PvdA vooral de tactiek van de kleine stapjes, wat gegeven de samenstelling van de Kamer ook wel logisch is. In november steunde de PvdA een overigens verworpen motie die Opstelten ertoe opriep met een open blik naar de gemeentelijke voorstellen te kijken. Verder vroeg de fractie hem zijn tegenargumenten op een rij te zetten. Eén daarvan is dat de geschatte binnenlandse consumptie van 65 ton wiet per jaar maar een vijfde bedraagt van de geschatte circa 450 ton die criminelen jaarlijks op de markt brengen. Met andere woorden: regulering is zinloos, want het op export gerichte restant blijft daarbij volledig buiten schot. Vanavond zet de PvdA waarschijnlijk het volgende stapje; meegaan in de eis van D66 dat Opstelten het niet bij schattingen moet laten, maar na onderzoek ‘harde’ cijfers op tafel moet leggen. Of het echt gaat knetteren, is echter nog maar de vraag.