De sancties behelzen onder meer de weigering president Mugabe en twintig getrouwen en hun familie toe te laten tot de EU. Hun tegoeden in Europa zouden bovendien kunnen worden bevroren. Ook zou de export van wapens en ander materieel naar Zimbabwe dat voor „interne repressie” kan worden gebruikt, verboden kunnen worden.

Het geduld, meent de Britse minister van Buitenlandse Zaken, Jack Straw, met Zimbabwe is op. Hij zei gisteren in een vraaggesprek met het dagblad The Guardian dat de ruim twintig jaar regerende Mugabe Zimbabwe economisch heeft geruïneerd, het welzijn van andere landen in de regio bedreigt en de levens van zijn landgenoten verwoest.

Er moeten daarom strenge sancties komen, zoals bevriezing van Mugabes tegoeden in Europa en een reisverbod voor Mugabe en zijn ministers. Voorts moet hem te verstaan worden gegeven dat de Europese landen de hulp aan Zimbabwe verminderen als het zo doorgaat, aldus Straw in de krant.

Straw dringt ook aan op de opschorting van Zimbabwes lidmaatschap van het Britse Gemenebest. Dat houdt in maart een topconferentie in Australië. Morgen is er een bijeenkomst op ministersniveau in Londen.

Volgens waarnemers dreigt op korte termijn een hongersnood in Zimbabwe als gevolg van de politieke terreur die zowel boerenbedrijven als andere ondernemingen in het land heeft geruïneerd. De Zimbabwaanse dollar is praktisch waardeloos.

Binnen de Europese Unie neemt de kritiek snel toe. De Europese ministers van Buitenlandse Zaken bespraken gistermiddag onder meer de toestand in Zimbabwe, waar op 9 en 10 maart verkiezingen zijn. Mugabe moet eerlijke verkiezingen garanderen en buitenlandse waarnemers en verslaggevers toestaan. Mugabe liet recent wetten afkondigen die toelating van buitenlandse waarnemers of verslaggevers verbieden.

Toezeggingen van Mugabe bieden volgens waarnemers geen garanties dat de door jarenlange terreur ingeluide verkiezingen eerlijk zullen verlopen. Bovendien is volstrekt onduidelijk welke bewegingsruimte de waarnemers zullen krijgen.

Mugabe heeft aangekondigd dat hij waarnemers uit Groot-Brittannië en Nederland zal weren, omdat die landen toestaan dat er vanaf hun bodem per radiozender „anti-Zimbabwaanse propaganda” wordt bedreven die de oppositiepartijen steunt. Ook heeft hij laten weten dat de Britse BBC niet welkom is. De Nederlandse Wereldomroep verzorgt radio-uitzendingen van programma’s die door een lokale redactie in Zimbabwe worden voorbereid.

De Zimbabwaanse oppositieleider Morgan Tsvangirai van de Beweging voor Democratische Verandering (MDC) wil dat onder meer de EU een harde lijn tegen Mugabe volgt. Hij wil hoe dan ook „gerichte” sancties tegen de president en zijn entourage.

De EU-ministers van Buitenlandse Zaken concludeerden dat Mugabe er niet in is geslaagd de wettige basis onder zijn gezag te herstellen en de persvrijheid en de onafhankelijkheid van de rechtspraak te eerbiedigen.

De ministers traden niet in detail, maar volgens EU-commissaris Chris Patten (Externe Betrekkingen) zullen de maatregelen gericht zijn tegen de leden van het regime in Harare, niet tegen de bevolking. EU-functionarissen zeiden dat wordt gedacht aan verlaging van de 128 miljoen euro aan hulp die is toegezegd voor de periode 2002-2007, een reisverbod voor overheidsfunctionarissen en de bevriezing van Zimbabwaanse tegoeden.

De Britse minister van Buitenlandse Zaken, Jack Straw, noemde de EU-verklaring „helder, eenduidig en unaniem.” Voorafgaande aan de ministersbijeenkomst uitte de International Crisis Groep (IGC), een in Brussel gevestigd onderzoeksinstituut, kritiek op het Zimbabwe-beleid van de EU. „Er wordt te veel geblaft en te weinig gebeten”, aldus de IGC. „Als er nu geen duidelijke maatregelen worden genomen, zullen de leiders in Harare blijven denken dat ze hun beleid volledig ongestraft kunnen voortzetten.”

Mugabe, wiens ZANU-PF 93 van de 150 parlementszetels in handen heeft, hoopt op 9 en 10 maart zijn 22-jarige bewind te verlengen.

De regering van Zimbabwe heeft gisteren plannen geïntroduceerd voor de invoering van een verplicht vormingsprogramma voor jongeren, waarbij zij patriottisme en vaderlandse geschiedenis krijgen bijgebracht. Volgens de oppositie gaat het om een poging van de regeringspartij van president Robert Mugabe een privé-leger in het leven te roepen.

De staatsradio meldde dat het de bedoeling is dat alle schoolverlaters zich voor de vormingscursus bij overheidscentra melden. Als gevolg van de hoge werkloosheid is de bestaande nationale jeugddienst, die een vrijwillig karakter heeft, populair onder schoolverlaters. De jongeren krijgen er betaald en kunnen er rekenen op gratis voedsel en kleding.

De 77-jarige Mugabe, die al bijna 22 jaar aan de macht is, doet er van alles aan om de aanstaande presidentsverkiezingen te winnen. De regering laat daarbij oogluikend toe dat er geweld wordt gebruikt tegen activisten van oppositiepartijen en heeft wetten afgekondigd die ten doel hebben ieder verzet te breken. Het regeringsbeleid heeft om die redenen in het buitenland tot forse kritiek geleid.

De belangrijkste oppositiepartij, de Beweging voor Democratische Verandering (MDC), heeft de regering opgeroepen jeugdmilities te onbinden die een opleiding hebben ontvangen in een speciaal trainingskamp in het noordoosten van Zimbabwe. De partij stelt de jongeren, van wie veel een uniform van groene spijkerstof dragen, verantwoordelijk voor het verstoren van haar bijeenkomsten. Zo zouden leden van de jeugdmilitie in het weekeinde in de hoofdstad Harare op twee campagnebijeenkomsten van de oppositie geweld hebben uitgelokt.

Oppositiewoordvoerder Learnmore Jongwe wees erop dat de politie ruim vooraf verwittigd moet worden van partijbijeenkomsten, waardoor er gelegenheid is de jeugdmilitie in te schakelen. Volgens Jongwe is het de bedoeling de MDC-campagne te ontwrichten. Hij zei dat het uit veiligheidsoverwegingen wellicht nodig zal zijn verkiezingsbijeenkomsten te laten vervallen.

In de tweede stad van het land, Bulawayo, kwam het vorige week op verkiezingsbijeenkomsten tot gevechten waarbij achttien gewonden vielen. Zaterdag stierf een lid van de oppositie dat bij dergelijke ongeregeldheden gewond was geraakt. Het totale dodencijfer van het verkiezingsgeweld steeg daardoor deze maand tot acht. Onafhankelijke waarnemers wijten het meest geweld aan activisten van de regerende ZANU-PF.