2.45 uur: De redactie sluit dit blog.

2.45 uur: De Tweede Kamer verwerpt de motie van wantrouwen tegen Plasterk. VVD, PvdA, ChristenUnie en SGP stemmen tegen, de overige fracties voor.

2.42 uur: Minister Plasterk belooft dat hij zijn best zal doen om het vertrouwen van de indieners van de motie te herwinnen. PVV-fractievoorzitter Wilders vraagt of hij bereid is uit eigener beweging op te stappen omdat een groot deel van de oppositie hem niet langer steunt. Plasterk ziet daartoe geen aanleiding.

2.38 uur: ChristenUniefractievoorzitter Slob zegt dat het blijft wringen dat de ministers de Tweede Kamer pas 4 februari pas volledig informeerde. Plasterk voelde volgens Slob onvoldoende het ongemak. De CU-fractie is blij dat Plasterk heeft beloofd dat hij in de toekomst foutief verstrekt informatie rectificatie. Een motie van wantrouwen is voor de CU net een stap te ver.

SGP-fractievoorzitter Van der Staaij accepteert de excuses van Plasterk. Het ongemak dat de Kamers niet de juiste informatie kreeg, is volgens de SGP’er nog niet weg. Dat zal in de toekomst nader besproken worden als de Kamer debatteert over de werkwijze van de inlichtingendiensten.

2.30 uur: PvdA-fractievoorzitter Samsom accepteert dat de ministers Plasterk en Hennis op 22 november vorig jaar en op 4 februari dit jaar gewetensvolle afwegingen hebben gemaakt en dat ze het vertrouwen genieten van de PvdA. VVD-fractievoorzitter Zijlstra is het daarmee eens. De beide bewindslieden accepteren aanvaarden de excuses van Plasterk.

2.15 uur: D66-fractievoorzitter Pechtold neemt het stokje over van zijn collega Schouw. D66 kan niet goedkeuren dat de Kamer onjuist is geïnformeerd. Het vertrouwen is geschaad. Pechtold dient een motie in waarin het vertrouwen in Plasterk wordt opgezegd. De motie is mede mede-ondertekend door SP, GroenLinks, CDA, PVV, 50PLUS, de Partij voor de Dieren en Bontes. VVD, PvdA, CU en SGP ondertekenen de motie niet.

2.00 uur: Kamervoorzitter Van Miltenburg schorst de vergadering op verzoek van de D66-fractie tot 2.15 uur.

1.29 uur: Kamervoorzitter Van Miltenburg schorst de vergadering tot 2.00 uur. Dan volgt de derde termijn waarin de fracties met hun politiek oordeel komen en moties indienen.

1.25 uur: De vergadering wordt heropend. Plasterk wijst erop dat een kabinetsbesluit om een beroep te doen op het staatsbelang niet nodig is als het gaat over veiligheidsdiensten. Daar geldt de algemene regel dat over de werkwijze van de inlichtingendiensten geen mededelingen worden gedaan. Dat impliceert dat er geen apart kabinetsbesluit nodig is.

1.14 uur: Kamervoorzitter Van Miltenburg schorst op verzoek van de minister Plasterk de vergadering enkele ogenblikken. De minister wil uitzoeken of het inderdaad zo is dat niet een of enkele ministers kunnen besluiten iets wel of niet te doen met het oog op het staatsbelang, maar dat dit een zaak is van het hele kabinet.

1.10 uur: GroenLinksfractievoorzitter Van Ojik hekelt het beroep dat de bewindslieden doen op het staatsbelang om de juiste informatie onder de pet te houden. Volgens het Kamerlid moet er een discussie in de ministerraad zijn over de vraag of op dat belang een beroep mag worden gedaan. Het CDA is het daarmee eens.

D66 -Kamerlid Schouw eist de belofte van Plasterk dat als hij verkeerde informatie naar de Kamer geeft, hij dit te allen tijde uit zichzelf corrigeert als blijkt dat de Kamer verkeerd is geïnformeerd. De bewindsman belooft dat.

1.00 uur: De bewindsman kan begrijpen dat de Kamer zich met de woorden van de SGP’er Bisschop „bekocht voelt”, maar de minister blijft wel achter zijn beslissing staan om na 22 november niet bekend te maken dat hij de Kamer onjuist had geïnformeerd. Volgens SP-Kamerlid Van Raak had de bewindsman de Kamer prima in het geheim kunnen informeren. Dat is in het verleden ook vaker gebeurd. De SP’er denkt dat Plasterk zich beroept op de regel dat de werkwijze van de geheime diensten niet openbaar mag worden, om zijn eigen fouten te verbloemen.

0.45 uur: Plasterk kan begrijpen dat de Kamer zich ongemakkelijk voelt omdat het kabinet de Kamer na 22 november niet op de hoogte stelde van de werkelijke gang van zaken. Dat lag hem als „een steen op de maag” en hij had „met liefde” de Kamer had geïnformeerd, maar het kan volgens de regels niet.

0.35 uur: Minister Plasterk erkent nogmaals dat hij 30 oktober verkeerd handelde. Hij belooft dat hij dit niet meer zal doen. Hij blijft echter bij zijn standpunt dat hij na 22 november de Kamer niet had hoeven te informeren. Hij erkent dat hij de lijn van Noorwegen en Denemarken had kunnen volgen, door publiekelijk te erkennen dat de eigen inlichtingendiensten de metadata van burgers verzamelden en doorgaven aan de NSA. Hij wilde de werkwijze van de inlichtingendiensten echter niet openbaar maken.

0.22 uur: CU en SGP vinden dat minister Plasterk moet verklaren dat hij de Tweede Kamer eind november vertrouwelijk had moeten informeren.

0.17 uur: PVV, PvdA en VVD doen niet mee aan de tweede termijn.

0.15 uur: D66, SP, GroenLinks en de Partij voor de Dieren rekenen Plasterk zwaar aan dat hij na 22 november geen gelegenheid heeft gezocht om de Kamer al dan niet in een besloten vergadering te informeren over de verkeerde informatie die de bewindsman eind oktober had verstrekt. Ze vragen daarover nadere informatie.

0.02 uur: Van Miltenburg deelt mee dat er nog een termijn komt waarin de Kamer vragen aan de ministers kunnen stellen. In de derde termijn trekt de Kamer dan politieke conclusies en worden er eventueel moties ingediend. Elke fractie krijgt twee minuten spreektijd.

23.46 uur: Voorzitter Van Miltenburg deelt mee dat de schorsing van de vergadering is verlengd tot 24.00 uur.

23.40 uur: De fractievoorzitters van alle oppositiefracties zijn bijeengeweest in de kamer van CDA-fractievoorzitter Buma om af te stemmen welke vragen ze zeker nog beantwoord willen hebben en hoe ze het debat moeten duiden. In de wandelgangen loopt de spanning op. Het staat vast dat PvdA en VVD Plasterk niet laten vallen. Maar omdat de coalitie afhankelijk is van de C3: D66, CU en SGP, denken sommige journalisten dat Plasterk weg is als bijvoorbeeld D66 en CU een motie van wantrouwen steunen.

23.01 uur: Voorzitter Van Miltenburg schorst de vergadering tot 23.45 uur. D66-Kamerlid Schouw kondigt aan dat hij mogelijk een derde termijn wil.

22.57 uur: D66-Kamerlid Schouw vraagt Hennis of zij ook fouten heeft gemaakt. Hennis zegt dat ze het zich aanrekent dat de brief van 4 februari „rauw” op het dak van de Kamer is gevallen.

22.50 uur: Hennis zegt dat de juiste informatie in november niet is achtergehouden omdat de regering de Kamer niet wilde informeren. Dat gebeurde maar omdat de regering degenen „die het minder gezellig met ons voor hebben niet in de kaart wilde spelen.”

22.45 uur: De minister van Defensie bevestigt de uitlatingen van Plasterk dat de regering nooit in het openbaar spreekt over de wijze van werken van de inlichtingendiensten.

22.37 uur: Minister Hennis begint met antwoorden.

22.31 uur: Minister Plasterk is klaar met antwoorden. De vergadering wordt kort geschorst.

22.25 uur: Minister Plasterk deelt mee dat premier Rutte op 10 december op de hoogte werd gesteld van het feit dat hij en minister Hennis op 22 november besloten niet de juiste informatie over de megadata aan de Tweede Kamer te geven. Premier Rutte werd door Hennis en Plasterk niet geïnformeerd voor dat de brief van 4 februari naar de Kamer ging.

22.18 uur: SP-Kamerlid Van Raak concludeert dat Plasterk de Kamer na 22 november wel had kunnen informeren, maar dat hij dat niet wilde omdat hij zijn eigen falen in de doofpot wilde stoppen.

22.15 uur: CU-Kamerlid Segers en zijn SGP-collega Bisschop wijzen erop dat minister Plasterk na 22 november de Tweede Kamer in een besloten bijeenkomst had kunnen informeren over het feit dat hij in de herfst van vorig jaar politiek en samenleving op het verkeerde been heeft gezet.

22.00 uur: De oppositiepartijen kunnen niet begrijpen dat de minister onder druk van een rechtszaak de Tweede Kamer wel juist informeert. Volgens D66-Kamerlid Schouw is dat een bijzondere staatsrechtelijke afweging van Plasterk. Volgens de democraat is de vertrouwensrelatie met de bewindsman in het geding.

21.50 uur: Plasterk erkent dat de regering op 4 februari dit jaar, toen de Kamer te horen kreeg dat niet de NSA, maar de Nederlandse diensten de gegevens hadden afgetapt, het staatsbelang heeft geschonden. Dat is gebeurd omdat door de rechtszaak door een aantal kritische burgers over de kwestie, het staatsbelang nog meer geschonden zou kunnen worden.

21.35 uur: Minister Plasterk geeft met zoveel woorden toe dat hij de Tweede Kamer tot in lengte van dagen had laten leven met het idee dat de NSA de 1,8 miljoen megadata had afgetapt en niet de Nederlandse diensten. De Kamer mag volgens hem niets weten over de werkwijze van de inlichtingendiensten.

21.30 uur: Van Raak (SP): “Waarom noemt u de informatie dat de NSO gegevens verzamelt over terroristen een staatsgeheim? Dat begrijpt toch iedereen dat zo’n dienst dit doet?” Volgens minister Plasterk echter is alleen al het noemen van aantallen verzamelde metadata iets zeggen over de modus operandi van de diensten. “En wat ook geen staatsgeheim was, is zeggen dat deze diensten de wet niet schenden.” Schouw (D66) wil weten of, als er geen rechtszaak was geweest, “het kabinet het parlement tot in lengte van jaren op het verkeerde been had laten staan.” Plasterk wil daarover “niet speculeren.”

21.15 uur: Volgens Plasterk heeft hij nooit gezegd dat hij naar de rol van de VS uitvoerig onderzoek heeft gedaan. “Ik zei: ik heb er nog eens nadrukkelijk naar gekeken. En ik verzeker u: ik heb twintig jaar wetenschappelijk onderzoek gedaan, en dat is echt iets anders als “ergens nadrukkelijk naar kijken”.” Waarom er gelukt is, weet de minister niet. “Mijn ervaring is dat lekken veelal niet gebeurt om iemand in een kwaad daglicht te stellen, ook niet gebeurt door direct betrokkenen, maar een betrokkene komt iemand tegen, die komt ook weer iemand tegen, en een derde laat het uit zijn mond vallen.”

21.00 uur: PVV-Kamerlid Bosma: “De minister zegt nu dat hij in geen enkel media-optreden of Kamer-optreden stellig is geweest over deze kwestie. Maar waarom biedt hij dan zijn excuses aan?” Plasterk: “Omdat ik niet had moeten speculeren.”Hennis heeft hem nooit gewaarschuwd, zegt Plasterk, “omdat zij andere informatie had dan ik. Dat was niet het geval. Nee, zij heeft alleen in algemene zin gezegd dat het niet verstandig is veel te zeggen over veiligheidsdiensten.” Schouw (D66): “Toch concludeer ik dat u twee keer een advies van uw collega in de wind sloeg. Wat zegt dit over de eenheid van het kabinetsbeleid? En wie had er belang bij dit naar de media te lekken?”

20.45 uur: CDA en GL vallen de bewindsman aan op het woord “speculeren”. “Dat deed u niet”, zeggen zij, “u was bijzonder stellig in het poneren van de stelling dat de Amerikanen het gedaan hadden.” Plasterk relativeert dat. “Ik heb een slag om de arm gehouden. Het was “een” verklaring. Maar dat doet mijn excuus niet te niet. Want ik had er sowieso niet over moeten beginnen.”

20.30 uur: “Van Amerikaanse zijde bleek geen behoefte te zijn aan excuses van onze kant”, zegt Plasterk. “Ik weet niet hoe dat komt. Snowden heeft sowieso veel verwarring gegeven. Nederland heeft zich ook relatief terughoudend opgesteld richting de VS. Heel strikt genomen doet het er eigenlijk niet toe welk advies ik kreeg. Het ging erom wat ik deed; daar ben ik verantwoordelijk voor.”

“Men hééft het mij ook niet afgeraden”, vervolgt hij. “Ook mevrouw Hennis niet. Zij heeft mij achteraf wel laten weten dat zij in algemene zin geen voorstander is van openheid over de geheime diensten.”

20.20 uur: Plasterk geeft aan hoe hij terugkijkt op Nieuwsuur. “Het was zeer onverstandig van mij. Een niet vaststaande verklaring opperen, had ik niet moeten doen. Ik bied daarvoor mijn excuus aan.”

20.14 uur: Plasterk en Hennis hebben weer plaatsgenomen achter de regeringstafel. Nu gaat het er echt op aan komen. Zij mogen nu hun verdediging gaan voeren en antwoord gaan geven op de uiterst kritische en scherpe vragen die de Kamer vanmiddag stelde. Dat VVD en PvdA zich tot nu toe min of meer achter de bewindslieden hebben geplaatst, is voor de bewindslieden een gunstig teken. Maar bijna net zo belangrijk is of zij ook de zogeheten C3, D66, CU en SGP kunnen overtuigen met een aannemelijke reconstructie. Hoe dan ook zal met name minister Plasterk diep door het stof moeten.

18.47: De eerste termijn van de Kamer is afgerond. Kamervoorzitter Van Miltenburg schorst het debat tot 20.15 uur. Vanaf dat moment komen de bewindslieden Plasterk en Hennis-Plasschaert aan het woord.

18.45 uur: Plasterk heeft nog het nodige uit te leggen, meent ook SGP-Kamerlid Bisschop. Is de druk van een rechtszaak de enige reden geweest voor Plasterk om er eindelijk voor uit te komen dat niet Amerikanen, maar Nederlanders zélf inlichtingen hadden verzameld over satelliettelefoon- en radioverkeer? „Het lijkt er op dat de minister te spraakzaam was toen zwijgen op zijn plaats was, en te zwijgzaam toen spraakzaam op zijn plaats was.”

18.40 uur: Vier cruciale onderwerpen zijn wat de CU-fractie betreft, nog open, stelt ChristenUnie-Kamerlid Segers: „Weten de ministers wel wat de inlichtingendiensten doen?” En, als tweede: „Weet de minister van Binnenlandse Zaken wanneer hij moet spreken en zwijgen?” In de derde plaats: „Waarom heeft de Kamer niet direct na 22 november vorig jaar de juiste informatie gekregen?” Ten vierde wil hij dat de minister het vertrouwen van de Kamer in hem herstelt.

18.32 uur: Dijkhof heeft nog enkele vragen aan minister Plasterk. Zo wil hij weten hoe de bewindsman tot het besluit is gekomen om de bewuste verklaring af te leggen, eind vorig jaar.

18.17 uur: Minister Plasterk heeft zowel Kamer als publiek uitleg willen geven, in oktober vorig jaar, over de geruchten dat Amerikanen massaal Nederlandse telefoons aftapten. reconstrueert Dijkhof. „De verklaring die hij destijds aflegde, was logisch en simpel. Alleen blijkt hij niet de juiste te zijn.” Plasterk heeft zich daarmee „in de vingers gesneden.” Dat was een „fout”, erkent Dijkhof op aandringen van GroenLinkser Van Ojik.

18.10 uur: VVD’er Dijkhof neemt het stokje over van zijn PvdA-collega Recourt.

18.00 uur: De PvdA-fractie trekt pas in de tweede termijn van het debat een conclusie over minister Plasterk, aldus Recourt tegen GroenLinksfractieleider Van Ojik. Die veronderstelde juist dat de PvdA nú al tevreden is met de antwoorden die de bewindsman nog moet gaan geven en dat het dus eigenlijk niet meer uitmaakt wat er verder tijdens het debat nog gebeurt.

17.50 uur: De woorden die minister Plasterk op 30 oktober vorig jaar in Nieuwsuur sprak, kloppen „met de kennis van nu” niet, aldus Recourt. De PvdA’er nam het wel op voor zijn partijgenoot. Volgens hem sprak Plasterk toen in Nieuwsuur „in de context” van beschuldigingen aan het adres van de Amerikaanse afluisterdienst NSA, die in heel Europa afgeluisterd zou hebben. Dat Plasterk zei dat Nederland „niet op deze schaal” gegevens van eigen burgers afluistert, „dat blijkt ook nu nog juist te zijn”, aldus Recourt. Hij gaf toe dat Plasterk in Nieuwsuur fout zat en dat hij niet iets als zeker had moeten presenteren en alleen maar aannam dat het de Amerikanen waren die de gegevens hadden afgetapt.

17.35 uur: Collega-Kamerleden stellen veel kritische vragen aan PvdA-Kamerlid Recourt om hem tot een veroordeling van Plasterk te brengen.

17:30 uur: PvdA-Kamerlid Recourt vraagt begrip voor het feit dat Plasterk op 30 oktober, tijdens een uitzending van Nieuwsuur, de bevolking gerust probeerde te stellen dat Nederlandse inlichtingendiensten de eigen bevolking zou afluisteren. Maar dat Plasterk zijn vooronderstellingen als zekerheden presenteerde, vindt Recourt „niet verstandig”.

17.15 uur: D66-Kamerlid Schouw en zijn SP-collega Van Raak bevragen hun PvdA-collega Recourt voor hij nog een woord heeft gezegd, of de conclusie van het debat al vaststaat. Ze vragen dat omdat PvdA-leider Samsom nog voor de brief van maandag naar de Kamer ging, al vertrouwen uitsprak in de goede afloop van het debat.

17.12 uur: CDA-Kamerlid Van Toorenburg denkt dat minister Plasterk niet de moed had om zijn eerdere uitlatingen te rectificeren. Ze vindt dat de minister „onverantwoordelijk” heeft gehandeld.

17.07 uur: De vicevoorzitter van de PVV-fractie, Bosma, denkt dat Plasterk journalisten belangrijker vindt dan Kamerleden. Hij verwacht een duidelijk Mea Culpa van de bewindsman.

17.00 uur: Het argument dat Plasterk tot vorige week geen duidelijkheid gaf over zijn onwaarheden vanwege „het staatsbelang, is een dooddoener”, betoogt Thieme, de fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren. Ze besluit haar betoog met de bekende woorden: „Voorts ben ik van mening dat er een eind moet komen aan de bio-industrie.

16.55 uur: GroenLinksfractievoorzitter Van Ojik hekelt onder meer dat minister op 28 november vorig jaar tijdens de begrotingsbehandeling van Binnenlandse Zaken liet weten dat de informatie die hij bij Nieuwsuur 30 oktober gaf, onjuist was.

16.50 uur: Ex-PVV-Kamerlid Bontes vindt dat Plasterk de Kamer heeft misleid.

16.45 uur: SP-Kamerlid Van Raak noemt de verdediging van de bewindslieden in de brief van maandag „een flutverhaal”. Hij wil weten waarom Plasterk en Hennis niet direct op 22 november vorig jaar de Tweede Kamer informeerden. Op die dag hoorden ze namelijk dat niet de Amerikanen, maar de Nederlanders zelf de informatie verzamelden. Als er geen groep moedige burgers zou zijn die een proces had aangespannen tegen de overheid over de affaire, was er volgens de SP’er nog steeds geen duidelijkheid geweest. En was de leugen van Plasterk nog voort blijven bestaan.

16.40 uur: D66-Kamerlid Schouw stelt dat informatie die het kabinet over de geheime diensten naar buiten brengt „onberispelijk en eenduidig” moet zijn. Hij stelt zeer kritische vragen. Hij velt nog geen politiek oordeel.

16.31 uur: Ingewijden verwachten dat SP, CDA, PVV en GroenLinks met een motie van wantrouwen tegen de PvdA-minister zullen komen.

16.30 uur: Start debat – Het Kamerdebat gaat van start.

16.25 uur: Minister Plasterk en minister Hennis arriveren in grote vergaderzaal Tweede Kamer.

Wat er aan voorafging

Minister Plasterk zei op 30 oktober in het tv-programma Nieuwsuur dat de telefoongegevens door de Amerikanen waren onderschept. Enkele weken later kwam hij er - samen met Hennis - achter dat Nederlandse veiligheidsdiensten de data hadden verzameld en aan de VS doorgespeeld.

Plasterk en Hennis meldden dat toen niet aan de Kamer. Ze waren bang de nationale veiligheid gevaar te brengen. Vorige week moesten ze de Kamer alsnog informeren, onder druk van een rechtszaak.

De brief met uitleg die het duo maandag naar de Kamer stuurde, is bij de oppositie slecht gevallen. Plasterk geeft wel toe dat hij bij Nieuwsuur zijn mond had moeten houden, maar de oppositie wil een diepere knieval. Het is onzeker of de minister het debat politiek overleeft.