De klok aan het gebouw van treinstation Neustadt is stil blijven staan op 12 uur. De symbolische 12 uur, de tijd waarop de trein met neonazi’s verwacht wordt.

Met enkele honderden tegendemonstranten, politie-eenheden en een handjevol pers staan we voor het station te wachten. Het plan is duidelijk, de kaarten zijn verdeeld; al breken ze het gebouw af, de nazi’s komen hier niet langs. Stopt de trein toch niet bij dit station, dan zullen ze in ieder geval horen dat ze niet welkom zijn in Maagdenburg.

Er wordt al een beetje geoefend. Zonder duidelijke aanwijzing begint de groep soms te schreeuwen: ”Alertá, Alertá Antifascista!”, ”aandacht, aandacht, antifascisten”. De politie marcheert door de menigte en blokkeert het station, terwijl een woordvoerder van links op de achtergrond ertoe oproept rustig te blijven. Een enkele tegendemonstrant werpt een steen, anderen schreeuwen en provoceren een beetje. Voor niets, zo blijkt al snel. Om 11 minuten over 12 horen we dat de nazi’s Neustadt zullen passeren, ergens anders zullen uitstappen. De menigte lost op, spoedt zich naar een volgende mogelijke locatie.

Tips

De avond ervoor was het begonnen. Ben (25) had me uitgenodigd in zijn studentenhuis om me in te wijden in de wereld van het tegendemonstreren. Aan zijn keukentafel opende hij YouTube en liet beelden van vorig jaar zien.

De pepperspray, wapstokken en links-radicalen vlogen al snel door het beeld. „Kijk, daar staan wij”, wees Ben met iets van trots in zijn stem. Zijn enthousiasme was te verklaren; Ben is lid van het Black Block, een linkse organisatie met een motto dat alles zegt: ”Wenn die marchieren, werden wir blockieren!”, als zij marcheren, zullen wij blokkeren. Koste wat het kost. Om te zien hoe Maagdenburg neonazi’s tegenwerkt, zou ik een dagje met hem meelopen.

Terwijl de beelden van rennende demonstranten bleven langskomen, vroeg ik Ben hoe je je nu het beste kon gedragen tijdens zo’n dag. Ben keek op. „Ten eerste: draag donkere kleding, zodat je niet opvalt”, antwoordde hij. „Verder: bescherm je gezicht, zodat er geen herkenbare foto’s van je genomen worden. Volg Twitter om te zien waar de neonazi’s zijn. Bel een advocaat in het geval je gearresteerd wordt. Zorg dat je door de politie heenbreekt; ren door bosjes, parken en stegen waar zij geen mannetjes hebben.” En het belangrijkste: „Zie je nazi’s? Blokkeer ze dan.”

Hij opende Google Maps en toonde een mogelijke route die de extreem rechtse groep zou nemen. „Ik ben geen antifa, maar die nazi’s horen hier niet.”

Ik vroeg hem of hij ook stenen zou gooien. „Nee”, verzekerde de student. „Vreedzaam moet het zijn. Wij houden niet van geweld.”

Stadkaart

Dat was vrijdag. Vandaag lopen we ons zoveelste rondje door de stad. Ben, als lid van het Black Block in het zwart, Björn, een gelegenheidsdemonstrant die we tegen het lijf liepen, Nils, de fotograaf en Basti en Tiffy, studenten die het als hun plicht zien om te protesteren tegen neonazi’s.

Tiffy loopt met zijn telefoon in zijn hand, volgt nauwkeurig de berichtgeving over een mogelijke locatie van de rechts-extremisten. Op zijn aanwijzing buigen de mannen zich gezamenlijk over de stadskaart om de beste routes en tactieken te bespreken.

Elke minuut kan de situatie op een locatie veranderen, en het is de kunst de politie voor te zijn. Vandaag zijn er 3300 politiemannen uit heel Duitsland in dienst en zo’n 1200 linkse tegendemonstranten lopen verspreid door de stad. Sommigen van hen zijn hier omdat ze wel van een relletje houden, anderen simpelweg omdat ze links zijn en rechts de vijand is, en weer anderen omdat ze oprecht geloven dat nazi’s niet thuis horen in Maagdenburg.

Politieke daad

De herdenking van het bombardement op Maagdenburg is voor neonazi’s een belangrijke dag. In 1945 werd op 16 januari een groot gedeelte van Maagdenburg platgegooid, waarbij 2500 mensen om het leven kwamen, 90 procent van de historische binnenstad geraakt werd en 190.000 mensen dakloos werden.

De neonazi’s zien deze dag als een goede aanleiding voor een tocht door de stad. Een mars die veel meer is dan een herdenking, het is een politieke daad, een gebaar waarmee de nazi’s laten zien dat zij er ook zijn.

Deze provocatie valt bij veel inwoners van Maagdenburg niet goed en is aanleiding voor talloze tegenacties. De hele dag is er de zogenaamde ”Meile der Demokratie”, waarbij talrijke organisaties en instanties door middel van meer dan 170 activiteiten door heel de stad laten zien dat ze tegen racisme en discriminatie zijn.

Maagdenburg is niet de enige stad die nazi’s liever ziet gaan dan komen; vrijwel overal waar rechts-extremisten demonstreren, kunnen ze op tegengas rekenen. Het ironische is dat de tocht van de nazi’s meestal vredig en vrijwel zonder incidenten verloopt, terwijl juist tegendemonstranten slaags raken met de politie.

Zo ook vandaag. Op verschillende plekken in de stad breken ongeregeldheden uit. Als het gerucht gaat dat de neonazi’s in het stadgedeelte aan de overzijde van de rivier zijn, blokkeert de polities uit voorzorg drie uur lang alle bruggen in de stad, om een confrontatie tussen links en rechts tegen te gaan. Niemand weet dan nog dat de neonazi’s het grootste deel van de dag op het spoor zullen verblijven. Een spoorblokkade door antifascisten, de brand in een spoorkabel en de vondst van een verdacht pakketje leggen het treinverkeer rond de stad urenlang plat.

Route

De demonstratie in Maagdenburg loopt rond 19.00 uur ten einde. Zo’n 800 nazi’s hebben deze zaterddag een verkorte route gelopen, ergens in het zuiden van de stad. Kleine groepjes tegendemonstranten probeerden hen met een blokkade nog te stoppen, maar helpen deed het niet.

Ikzelf nam rond een uur of vijf afscheid van Ben en de andere jongens. Nazi’s hadden we niet gezien en van blokkeren kwam niet veel. Toch is Ben blij. „Erg blij zelfs. Het Black Block blokkeerde de nazi’s zo’n vijf uur lang. Zonder ook maar iemand te verwonden, is het ons gelukt de rechtsen buiten Maagdenburg te houden. Natuurlijk deden sommige antifascisten dingen fout, maar over het algemeen was het een goede dag. Ik ben tevreden.”

Neonazi’s zijn „mensverachtend”

Nazi-jagen is één groot kat-en-muisspel. Een spel tussen rechts en links, maar ook tussen links en de politie.

Burgemeester Lutz Trümper van Maagdenburg is duidelijk over de komst van de neonazi’s naar de stad. Tijdens de opening van de ”Meile der Demokratie” gaf hij zaterdag aan dat de neonazi’s met hun „mensverachtende geest” de mensen manipuleren. Volgens hem hebben de inwoners van de stad er hun buik vol van om jarenlang tegen rechts te demonstreren.

De president van deelstaat Saksen-Anhalt, Detlef Gürth, riep er tijdens dezelfde opening toe op de rechts-extremisten geen centimeter ruimte te geven. En de minister van Onderwijs van de deelstaat, Stephan Dorgeloh, waarschuwde ervoor het potentiële geweld door rechts-extremistische groepen niet te onderschatten. Als voorbeeld noemde hij het terreur door NSU, een neonazicel die verantwoordelijk is voor de moord op negen allochtone middenstanders en een politieagente.