De hoogleraar aan de gereformeerd vrijgemaakte Theologische Universiteit Kampen besprak in zijn referaat ”Oudtestamentische theologie tussen joodse canon en gereformeerde traditie: De Bie, Koorevaar en Paul” allereerst twee boeken die de afgelopen jaren verschenen: ”Bijbelse theologie van het Oude Testament vanuit de gereformeerde traditie. Een aanzet en uitnodiging” (2011) van ds. H. J. de Bie en ”Theologie van het Oude Testament. De blijvende boodschap van de Hebreeuwse Bijbel” (2013), onder redactie van Hendrik Koorevaar en Mart-Jan Paul.

Vervolgens gaf hij antwoord op de vraag hoe je als predikant exegetisch en theologisch moet omgaan met het Oude Testament, uitgaande van het woord van de Heere Jezus: „U onderzoekt de Schriften, want u denkt daardoor het eeuwige leven te hebben, en die zijn het die van Mij getuigen.” (Joh. 5:39).

Het Oude Testament is geen afgerond geheel, het is open naar het Nieuwe Testament toe, aldus prof. Kwakkel. „Christenen zullen het altijd lezen met het Nieuwe Testament in het achterhoofd.” Tegelijk bevat het Oude Testament veel boodschappen die niet vanuit één gezichtspunt samen te vatten en te beschrijven zijn. Bij het schrijven van een theologie over het Oude Testament dient men dus te erkennen dat men altijd dingen laat liggen, aldus de hoogleraar.

Hij pleitte ervoor bij het opstellen van een theologie de criteria zo streng mogelijk te houden. „Ik word altijd sceptischer naarmate men meer selectiecriteria gaat toepassen bij het vaststellen van een theologie.”

Hulp verschaffen

Ds. De Bie stelde in zijn reactie op het referaat dat de artikelen 2 tot en met 7 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis een goed vertrekpunt zijn voor de beschrijving van de theologie van het Oude Testament. Dr. M. J. Paul, docent aan de Christelijke Hogeschool Ede en de Evangelische Theologische Faculteit in Leuven, stelde dat het primaire doel van het boek waaraan hij meewerkte was „hulp te verschaffen bij het vaststellen van de boodschap van het Oude Testament.”

Tijdens de bespreking haakte prof. dr. G. van den Brink, bijzonder hoogleraar vanwege de Gereformeerde Bond, in op het voorstel van prof. Kwakkel om met de vragen van de huidige tijd naar het Oude Testament te gaan. „Ik ben benieuwd wat er dan gebeurt. Zou de gemeente niet enorm geholpen zijn als we preken over teksten vol excessief geweld? Daar krijgt de gemeente vragen over van collega’s op het werk. Wij kunnen laten zien dat er in Gods Woord meer te vertellen valt dan alleen in Numeri 25 bijvoorbeeld.”

Geestenwereld

Het middagprogramma van de tweede dag van de contio sloot aan op het jaarthema van 2013: ”Christus en de machten”. Prof. dr. P. Nullens van de Evangelische Theologische Faculteit (ETF) in Leuven hield een lezing over ”Alles wat we over beneden zeggen, komt van boven. Over de onmisbare verbinding tussen spiritualiteit en ethiek”. Nullens wilde met deze titel aangeven dat „de openbaring betekent dat we met onze taal kunnen spreken over een hogere werkelijkheid.”

Met het bespreken van de geestenwereld begeef je je op glad ijs, weet de hoogleraar. „Hoe vinden we hier een evenwicht dat recht doet aan de Schrift, de traditie en dat relevant is voor onze cultuur?” De gedachte van werkelijk bestaande hogere machten is onvermijdelijk voor wie de Schrift ernstig neemt, aldus Nullens. Ze komt echter alleen tot ons als een openbaring, een inzicht dat God schenkt. „In dit opzicht volg ik graag Karl Barth, dat als we van boven beginnen, als we Christus’ openbaring centraal stellen, de engelen als boodschappers meekomen in dit grote verhaal. Dit geloof heeft een diepe impact op ons wereldbeeld en de visie op de geschiedenis.”