Toen koningin Beatrix op 28 januari haar aftreden bekendmaakte, volgde diezelfde avond nog een mededeling van de Rijksvoorlichtingsdienst dat de belangrijkste leden van de hofhouding ook zouden terugtreden: „Het is gebruikelijk dat bepaalde leden van de functionele Hofhouding van de Dienst van het Koninklijk Huis bij het aantreden van de Koning hun functie ter beschikking stellen. Dit om de Koning in de gelegenheid te stellen zijn grondwettelijk recht uit te oefenen om zijn Huis in te richten, met inachtneming van het openbaar belang (artikel 41 Grondwet)”, zo luidde het bericht.

De RVD meldde er direct bij om wie het onder anderen ging: de grootmeester –de hoogste baas aan het hof–, chef Militair Huis, algemeen secretaris, thesaurier, ceremoniemeester, hofmaarschalk, intendant, stalmeester, directeur Koninklijk Huis­archief en het hoofd personeel en organisatie. Zij vormen samen de staf van de ongeveer 300 man –van chauffeurs tot lakeien, van schoonmakers tot secretaresses– die samen de hoforganisatie draaiende houden.

Maar de koning vroeg het per­soneel op zijn plek te blijven. Op 
1 mei, een dag na zijn inhuldiging, deelde de Rijksvoorlichtingsdienst mee: „Koning Willem-Alexander brengt geen wijzigingen aan in de Hofhouding naar aanleiding van de troonswisseling. De Koning werd de afgelopen jaren al betrokken bij de samenstelling en inrichting van ”het Huis”.” Met andere woorden: de achterliggende jaren was bij benoemingen al rekening gehouden met de troonswisseling en had –toen prins– Willem-Alexander daar invloed op.

Rechterhand

Wel kwam er een nieuwe ceremonie­meester, maar dat was al gepland, in de persoon van A. Dorhout. Particulier secretaris J. Klarenbeek trad terug. Opperhout­vester en rentmeester J. Kuper ging met pensioen en kreeg A. Willems als zijn opvolger. Pien Zaaijer, de rechterhand van het prinselijk paar in de achterliggende jaren, werd per 30 april benoemd als persoonlijk adviseur. Verder bleef alles toen hetzelfde.

De achterliggende maanden voerde de koning wel een aantal wijzigingen door, blijkt al terugblikkend. Zo volgde op 1 juli de benoeming van de CDA’er ir. drs. O. C. van Dijk (34) als persoonlijk adviseur van de koning en de koningin. Van Dijk heeft een lange staat van dienst bij de overheid achter de rug.

Op 6 september deelde de Rijksvoorlichtingsdienst de benoeming van nog een persoonlijk adviseur mee. In casu ging het om toesprakenschrijver drs. J. C. Snoek. Hij trad per 1 oktober in dienst. Snoek was onder meer „communicatie- en tekstadviseur” voor verschillende ministers en voor premier Balkenende. Een man met een goede naam in zijn vak.

Eigen lijn

Het is opmerkelijk dat de koning inmiddels zeker vier ”persoonlijk adviseurs” heeft benoemd. Die functie kende koningin Beatrix niet in haar staf.

Koning Willem-Alexander deed ook iets wat erg bij hem past. De uit het bedrijfsleven afkomstige Marco van Walstijn (52) benoemde hij tot directeur ict. Het gaat om een nieuwe functie. De koning is een man die zeer ”connected” is, zoals dat heet. De foto’s van zijn bureau in Paleis Noordeinde –gemaakt toen hij de eerste keer wetten ondertekende– toonden een iPhone, een iPad en een computer. Koning Willem-Alexander is in dat opzicht het tegenovergestelde van zijn moeder.

De veranderingen zijn niet groot, maar al met al lijkt de koning toch zijn eigen koers te hebben uitgezet. Ging koningin Beatrix voor veel staffunctionarissen uit de diplomatieke hoek, de koning lijkt te kiezen voor mensen met kennis van zaken op het terrein van communicatie en de wereld van het web.

Kindermeisje

Vorige week meldde de nieuwsdienst Buzzr nog een opvallende benoeming. Koning Willem-Alexander en koningin Máxima hebben een nieuwe „persoonlijk assistent” in de persoon van de 30-jarige Eveline van den Bent. Van den Bent studeerde notarieel recht in Leiden en werkte sinds 2006 voor de Dienst Koninklijk Huis, aldus Buzzr.

Midden 2009 werd zij persoonlijk assistent voor privéaangelegenheden van prinses Máxima, en later ook van prins Willem-Alexander. Van den Bent zou met name als kindermeisje voor de prinsesjes Amalia, Alexia en Ariane hebben gewerkt.

Morsink

Voor de huidige chef van het Militaire Huis, Henk Morsink, zit het er bijna op. Per 1 januari wordt brigadegeneraal der fuseliers drs. J. A. Hans van der Louw (55) zijn opvolger, ook als „adjudant-generaal van Zijne Majesteit de Koning.”

Morsink zat vijf jaar op de post van chef Militaire Huis. Hij verlaat de landmacht vanwege zijn leeftijd, maar is wel benoemd tot adjudant-generaal in buiten­gewone dienst.

Welke benoemingen zitten er nog aan te komen? Dat is onbekend. Al met al heeft de koning al heel wat veranderd in de top van zijn hofhouding.

Mogelijk zal ook de algemeen secretaris van de koning, Jaap Leeuwenburg (63), binnen afzienbare tijd vertrekken. Het moment nadert waarop hij de pensioen­gerechtigde leeftijd bereikt. Leeuwen­burg is een vertrouweling van Willem-Alexander. Hij vormde de prins en begeleidde hem als diens particulier secretaris jarenlang richting de troon.

Toen Leeuwenburg in 2009 tot algemeen secretaris van koningin Beatrix werd benoemd, werd dat gezien als een stap in de voorbereiding op de troonswisseling: zou die plaatsvinden, dan zat Willem-Alexanders beste adviseur alvast op een van de meest strategische zetels aan het hof.

Iets vergelijkbaars gebeurde met de benoeming van drs. Chris Breedveld als nieuwe directeur van het kabinet der Koningin in de zomer van 2012. Breedveld was tot die tijd plaatsvervangend directeur-generaal van de Rijksvoorlichtingsdienst en in het bijzonder woordvoerder Koninklijk Huis. Hij loodste de prins onder meer langs de kwestie met de vakantievilla in Mozambique. Met zijn benoeming in het kabinet is ook op de lijn in de richting van de premier en ministers een goede bekende van de koning actief.

Máxima

Koningin Máxima werkt ook aan een eigen positie binnen het hof, zo bleek vorige week uit een bericht van de nieuwsdienst Buzzr. Een hofdame die haar recent begeleidde, droeg een chiffre met de letter M, in plaats van een WA. De leden van de hofhouding dragen een chiffre –speldje op de revers–om te laten zien wie zij zijn en bij wie zij horen.

Buzzr stelt dat het „uniek in Europa” is dat koningin Máxima dit doet. „Aangezien in principe alleen de regerend koning(in) een eigen hofhouding heeft. Geen enkele partner van een monarch in Europa heeft tot nu toe een eigen chiffre. De hofhouding van koning Filip en koningin Mathilde van België heeft wel een speld waarop hun beide initialen staan afgebeeld: de M van Mathilde en voor Filip een F én een P, voor de Franstalige versie (Philippe) van zijn naam”, zo meldde Buzzr.