Donderdag bleek dat de betreffende Thamsanqa Jantjie eigenlijk voornamelijk Xhosa spreekt. Dat is weliswaar een van de negen officiële talen van Zuid-Afrika, maar tijdens de plechtigheid werd alleen Engels gesproken.

De Zuid-Afrikaanse onderminister Hendrietta Bogopane-Zulu (Vrouwen, Kinderen en Gehandicapten) zei gisteren tegen de BBC dat Engels te moeilijk was voor Jantjie.

Ze verontschuldigde zich voor het inhuren van deze tolk bij de onderneming SA Interpreters. De regering heeft geprobeerd in contact te komen met het bedrijf, maar dit lijkt inmiddels van de aardbodem te zijn verdwenen, aldus Bogopane-Zulu.

Ze wist niet precies wie SA Interpreters heeft ingeschakeld voor de plechtigheid. Het bedrijf heeft al jaren een slechte naam, maar heeft desondanks al jaren de Zuid-Afrikaanse overheid en regeringspartij ANC als klant.

Thamsanqa Jantjie (34) verbaasde het dovenpubliek, omdat zijn gebaren tijdens de herdenking van de Zuid-Afrikaanse ”vader des vaderlands”, Nelson Mandela, geen vertaling voor doven bleken. Hij wapperde maar wat met zijn handen, want hij werd naar eigen zeggen getroffen door een psychose. In de krant The Star vertelde hij „een kampioen” in het tolken te zijn, maar hij kampt met schizofrenie. Hij zou engelen op het stadion hebben zien afkomen. Hij erkende in het verleden ook gewelddadig te zijn geweest. Hij gaf toe geen gekwalificeerde doventolk te zijn.

Hij probeerde niet in paniek te raken, omdat er „gewapende politiemannen om me heen stonden.” Hij zei dat hij ooit een jaar in een psychiatrische instelling heeft gezeten. Juist dinsdag had hij een afspraak bij enkele artsen om te kijken of zijn medicatie nog helemaal actueel was. Dat kon door deze klus niet doorgaan. Omdat het bedrijf onbereikbaar is geworden, is niet duidelijk waarom het juist Jantjie deze prestigieuze opdracht heeft laten vervullen.

Bogopane-Zulu heeft beklemtoond dat er geen sprake is geweest van een veiligheidsrisico. Jantjie was volgens de regels en veiligheidsvoorschriften aan het werk gezet, naast de presidenten Obama en Zuma.

De Zuid-Afrikaanse minister van kunst en cultuur Paul Mashatile heeft vrijdag zijn excuses aangeboden voor de doventolk.

Mashatile verklaarde vrijdag dat er hervormingen moeten worden doorgevoerd om ervoor te zorgen dat een dergelijk incident niet nog een keer plaatsheeft. Hij blijft echter weigeren om antwoord te geven op de vraag wie de doventolk heeft ingehuurd.