Staatsrechtgeleerden, gemeenten, burgemeesters, de griffiers, gemeentesecretarissen, de Raad voor het Openbaar Bestuur en de Kiesraad zien talrijke bestuurlijke en praktische obstakels en tegenstrijdigheden.

Dat bleek donderdag tijdens een bijeenkomst in de Tweede Kamer waar de kamerfracties zich lieten informeren over de gevolgen van het voorstel van De Graaf. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten was het minst negatief over de plannen maar ziet dat pas gebeuren in 2010, zei burgemeester G. ter Horst van Nijmegen namens de VNG.

De meeste betrokkenen wezen erop dat de dualisering in het lokale bestuur nog lang niet is voltooid en voor veel onrust en onduidelijkheid zorgt. Het duale systeem houdt in dat de taken van Burgemeester en Wethouders en die van de gemeenteraad strikt van elkaar gescheiden zijn. Een gekozen burgemeester op korte termijn zal die onrust alleen maar vergroten. Bovendien moet volgens de meesten eerst de Grondwet worden gewijzigd, iets wat De Graaf niet wil.

De hardste kritiek uitte prof. mr. C. Kortmann, die de notitie van de minister „zeldzaam inconsequent en een wangedrocht” noemde. „Het is een heilloze weg en het zal voor enorme complicaties zorgen in het lokale bestuur. De wetgeving wordt een grote puinhoop.” Hij verwees naar de dualisering waarvoor ook reparatiewetgeving nodig is.” Kortmann zou liever zien dat de gemeenteraad de burgemeester kiest.

Ook prof. dr. D. Elzinga vond die optie beter. De Graafs voorstel leidt volgens hem niet tot een sterkere maar juist tot een halfslachtige en inconsistente burgemeester. Ook staan ze haaks op de dualisering die bedoeld was om de raad sterker te maken. Volgens de deskundigen is er nergens in de Europese Unie een systeem zoals De Graaf dat wil. Meestal is de burgemeester gekozen door de gemeenteraad.

Andere vertegenwoordigers wezen op tegenstrijdigheden in het voorstel zoals de verhouding van de burgemeester tot de gemeenteraad. Beide worden gekozen maar moet dat op hetzelfde moment? Welk kiezersprimaat is belangrijker? Ook de bevoegdheden van de burgemeester zouden te mager zijn. Daarnaast bestaat er het gevaar van belangenverstrengeling en zal het nieuwe systeem vaker tot conflicten en een machtsstrijd leiden, wat slecht is voor het lokale beleid.