De preses van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) blikte vrijdag in het auditorium van Museum Catharijneconvent in Utrecht terug op de tiende assemblee van de Wereldraad. Zij deed dit tijdens een door de Raad van Kerken samen met de Katholieke Vereniging voor Oecumene georganiseerde studiebijeenkomst over Busan.

Ds. Van den Broeke sprak van „een eenheid die al is gegeven en die we alleen hoeven te erkennen; niet die we nog moeten bereiken. Al is de eucharistische eenheid niet mogelijk, er werd daar toch ontspannen mee omgegaan.”

De verklaring die de Wereldraad opstelde over de eenheid van de kerk zet volgens de preses van de Protestantse Kerk terecht in bij God als Schepper en de kerk als „de zelfopofferende kracht van Jezus” om de schepping te dienen. Ook belangrijk vond zij het document over zending en evangelisatie, met name zending als luisteren naar de gemarginaliseerden. „Nu niet meer een denken in ”wij en zij”, maar de roep om te luisteren naar hen die wereldwijd aan de rand verkeren. De kleine vragen thuis in Nederland verdampen bij de grote kwesties van recht en vrede die in Busan aan de orde kwamen. Voor ons in het Westen is de seculariserende wereld niet alleen een bedreiging, maar ook een uitdaging om de kerk nieuwe kracht te geven.”

Oecumene speelt wereldwijd, maar moet ook in Nederland handen en voeten krijgen, aldus ds. Van den Broeke. Zij zei het jammer te vinden dat niet meer kerken participeren in de Raad van Kerken in Nederland, terwijl die juist een gelegenheid vormt om elkaar als volwaardige kerken te bevragen en te inspireren. Zij hoopt dat „het enthousiasme van vroeger, zoals dat bleek tijdens het conciliair proces van heelheid, gerechtigheid en vrede in de jaren tachtig, weer terugkomt. De roep tot eenheid is belangrijker dan onze binding aan het instituut, hoezeer dat laatste ook nodig is als instrument voor de eenheid.”

Zichtbare eenheid

Dr. J. Kronenburg, emeritus predikant binnen de PKN, hoopt dat het document over de kerk ook besproken zal worden op de synode van deze kerk, zoals destijds het Lima-rapport in de jaren tachtig. Ds. Van den Broeke gaf aan dat het een goede zaak is om bij voortgaande bezinning op de oecumene dit document mee te nemen.

Dr. Joris Vercammen, aartsbisschop van de Oud-Katholieke Kerk in Nederland, waardeert in het document over de kerk dat de eenheid van de kerk gegrond is in de eenheid in de schepping, zei hij, een eenheid die gericht is op missie, op gemeenschap over alle grenzen heen. Maar ook de verscheidenheid wordt gezien als een gave van God aan de kerk. „Ideaal van de Wereldraad blijft om elkaar op te roepen tot zichtbare eenheid, inclusief een eucharistische eenheid.”

Evangelicals

Dr. Gert Noort, directeur van de Nederlandse Zendingsraad, roemde „de krachtige inzet bij het brede werk van de Geest” in het missiedocument. In Busan bleek een goede verstandhouding tussen de Wereldraad en de World Evangelical Alliance. Ís er nog een tegenstelling tussen evangelischen en oecumenischen? zo vroeg een aanwezige. „Het sjabloon van deze tegenstelling is internationaal en nationaal sterk aan het veranderen”, merkte dr. Noort op. „De oproep tot bekering is in evangelische kring minder duidelijk aanwezig en meer gecombineerd met het accent op sociaal werk. Omgekeerd is er ook in oecumenische kring steeds meer besef dat het alleen toewerken naar het Koninkrijk van God niet genoeg is, maar dat ook het spirituele erg belangrijk is. De standpunten schuiven naar elkaar toe.”

Genetica en informatica

Wat is eigenlijk het effect van Busan en van de Wereldraad in het algemeen? Waar is de Geest van het conciliair proces gebleven? vroeg de Quaker Kees van Nieuwerth zich een beetje vertwijfeld af. „Er is een nieuwe presentie van de Geest nodig”.

Een andere deelnemer zei de indruk te hebben dat de Wereldraad nog steeds op dezelfde thema’s hamert, zoals vrede en gerechtigheid, maar de boot gemist heeft op het punt van de bezinning op de genetica en informatica. „Dáár liggen de uitdagingen voor de toekomst.”

Een andere deelnemer, lid van een plaatselijke raad van kerken in Noord-Holland: „Ik hoor hier allerlei mooie en belangrijke thema’s, maar hoe sijpelt dit naar het grondvlak? Daar zit ik mee.”

Weer iemand anders: „Wat moeten wij doen? Alle wereldproblemen op korte termijn oplossen? Dat lukt ons natuurlijk nooit. Laten we vijf prioriteiten stellen waar we in Nederland mee aan de slag kunnen.”