Wordt de Italiaanse televisie gecensureerd of is een smakeloos programma verwijderd? Dat is de vraag die Italië bezighoudt sinds de raad van bestuur van de staatsomroep RAI vorige week een satirisch tv-programma van de buis liet verdwijnen.

Het programma, RaiOt, is een onewomanshow van de cabaretière Sabina Guzzanti. Zij wisselt politiek geladen monologen af met sketches waarin ze bekende Italianen imiteert. In de eerste uitzending, twee weken geleden, viel Guzzanti premier Silvio Berlusconi keihard aan door op ijskoude en cynische toon het belangenconflict van de premier uit de doeken te doen. Berlusconi is behalve eerste minister ook eigenaar van Mediaset, het grootste commerciële mediabedrijf van Italië.

Mediaset klaagde Guzzanti na de uitzending aan wegens laster. Na ampel beraad van het bestuur van staatsomroep RAI en diens algemeen directeur besloot RAI de uitzending van de komende afleveringen van RaiOt af te gelasten. Officieel om zich te beschermen tegen verdere rechtszaken. Intussen mag Guzzanti wel nieuwe afleveringen van haar programma maken. Die zullen daarna door het bestuur worden beoordeeld op hun geschiktheid. Daarmee gaat de cabaretière niet akkoord.

Guzzanti beschuldigde de premier er in haar programma van dat hij dankzij politieke connecties en steekpenningen zijn media-imperium heeft kunnen opbouwen. De aantijgingen zijn verre van nieuw, hoewel tot dusverre geen rechter Berlusconi ervoor heeft kunnen veroordelen. Toch is de Italiaanse premier gevoelig voor de beschuldigingen. De vorige keer dat hierover op de televisie werd uitgeweid, leidde dit tot het ontslag van Daniele Luttazzi, een andere televisiesatiricus. Hij had in 2001 in zijn programma een linkse journalist uitgenodigd die alle ruimte kreeg om Berlusconi te bekritiseren. Dezelfde journalist is overigens nu een van de auteurs van het programma van Guzzanti. RaiOt werd uitgezonden op het derde net, dat traditioneel een links gedachtegoed vertegenwoordigt. De naam RaiOt slaat officieel op de (niet-bestaande) achtste nationale zender, maar betekent, in fonetisch Engels, bovendien ”rel”.

Guzzanti is de vierde RAI-medewerker die tijdens het premierschap van Berlusconi op non-actief wordt gezet. Een linkse gastheer van een politieke talkshow en een beroemde journaliste die ook voor de televisie werkte, gingen Guzzanti voor. Berlusconi beschuldigde de betrokkenen ervan dat zij op „criminele” wijze gebruik van de staatstelevisie maakten. Tegen Luttazzi zijn rechtszaken aangespannen door Berlusconi, Mediaset en Berlusconi’s politieke partij, Forza Italia.

Centrumlinkse politieke partijen en veel intellectuelen vinden dat de RAI onder druk van Mediaset en de regering censuur toepast. „Ze zijn bang voor satire”, zei een politicus. Luzzatti vergeleek Berlusconi met de vroegere Russische dictator Brezjnev. De internationale journalistenvereniging Reporters Without Borders zette Italië vorige maand op de 53e plaats van de ranglijst van World Press Freedom, achter landen als Ghana en Bolivia. In geen ander land van de Europese Unie zouden de media zo aan banden liggen.

De RAI is een gepolitiseerde organisatie, waarbij de raad van bestuur wordt gekozen door het parlement. Omdat centrumrechts in het parlement de overhand heeft, is een meerderheid van de RAI-bestuursleden ook van centrumrechtsen huize. De voorzitter daarentegen is links georiënteerd. De algemeen directeur van RAI staat dicht bij Berlusconi.