Dat zou allemaal nog niet zo erg zijn, meent prof. Willem Wolters, emeritus hoogleraar antropologie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en kenner van de Filipijnen. Het probleem is dat het arme deel van de bevolking de kwetsbaarste woonplaatsen opzoekt.

De sloppenwijken van Tacloban en andere steden strekten zich helemaal tot aan het strand uit. „Waarschijnlijk is het water in de baai voor Tacloban hoog opgestuwd en ontstond er daardoor een vloedgolf. Daar had men niet op gerekend. Bij de meeste tyfoons is het zo dicht aan de kust wel veilig.”

Met tyfoons zelf –een oud Chinees woord voor wervelstorm– heeft men op de Filipijnen al eeuwenlang ervaring. „Er zijn uit de negentiende eeuw uitgebreide studies naar bekend van Spaanse jezuïtische priesters. Die hebben daar een meteorologische dienst opgezet die veel gegevens heeft verzameld. Het blijkt dat er in het patroon sindsdien weinig is veranderd. Elk jaar gaan er in het stormseizoen zo’n twintig tyfoons over de Filipijnen. Het unieke was dat deze nu precies over een stad ging en gepaard ging met een vloedgolf.”

Wel heeft Wolters de indruk dat de inbreuk van de stormen op de samenleving tegenwoordig groter is. „In de negentiende eeuw woonden er 4 tot 5 miljoen mensen, nu tegen de 100 miljoen. Toen waren de eilanden grotendeels bedekt door bossen. In die bossen was altijd wel een bananenboom of ander voedsel in de buurt. Vandaag de dag is men veel kwetsbaarder.”

De belangrijkste verandering sindsdien is de bevolkingsgroei. „De Rooms-Katholieke Kerk verzet zich krachtig tegen het beschikbaar stellen van geboortebeperkende middelen. De groei bedraagt daardoor 2 procent. Dat lijkt weinig, maar het betekent elke 36 jaar een verdubbeling. Dat is rampzalig. Het zorgt vooral voor de groei van sloppenwijken. Zo’n 30 tot 40 procent van de mensen leeft in armoede.”

Met een goede economie is bevolkingsgroei toch niet altijd negatief?

„De economische groei ligt tussen de 4 en de 5 procent. Er is een enorme bedrijvigheid. Ondanks de armoede is er zelfs een enorme consumptiedrift, waar ik me als Europeaan altijd nog over verbaas. Veel consumptie gebeurt op kredieten. Maar uiteindelijk is dit aantal mensen toch te groot voor het land.”

Sloppenwijken zijn een makkelijke prooi voor wervelstormen. Zijn er pogingen geweest de woningbouw te verbeteren?

„In de afgelopen decennia is dat vaak geprobeerd. Maar je kunt moeilijk op tegen zo’n grote bevolkingsgroei. Bovendien is de slagkracht van de overheid ook niet groot. De Filipijnen zijn een van de meest corrupte landen.

Een ander punt is het onderhoud. Veel wegen en bruggen zijn nu kapot, wat ook de hulpverlening belemmert. Filipino’s zijn niet ingesteld op het onderhouden van dingen. Ze hebben veel meer de neiging te verhuizen of te emigreren. Zo’n 10 procent van alle Filipino’s woont in het buitenland. Dat is ongekend veel.”