De rechtbank in Den Bosch oordeelt vrijdag of L. een half jaar terug de gevangenis in moet, zoals justitie heeft gevraagd. De zwemleraar heeft volgens het OM de voorwaarden van zijn vrijlating overtreden. Uit de cijfers van justitie valt niet op te maken hoe vaak de rechtbank ook daadwerkelijk iemand weer achter de tralies zet.

Sinds 2008 geldt een nieuwe regeling voor de invrijheidstelling. Veroordeelden komen in principe na het uitzitten van twee derde van hun straf onder voorwaarden vrij. Een van de veranderingen is dat het OM bijzondere voorwaarden kan verbinden aan die vrijlating. Mensen krijgen altijd een meldplicht bij de reclassering opgelegd. Daarnaast worden heel vaak een locatieverbod of -gebod uitgedeeld.

Maar veroordeelden moeten ook regelmatig verplicht meewerken aan een behandeling. „Vroeger was het vaak een advies aan mensen die ook echt wilden veranderen. Nu moet je meewerken. Dan heb je er vaak minder gemotiveerde mensen tussen zitten”, constateert Julsing. Werken ze niet mee, lopen ze het risico dat het OM naar de rechter stapt met de vraag hen opnieuw vast te zetten.

In principe controleert de reclassering of iemand zich aan de voorwaarden houdt. Die kan een rode kaart uitdelen. Het OM kan een waarschuwing sturen of de voorwaarden wijzigen. De mogelijk volgende stap is een gesprek bij het OM voor een laatste waarschuwing. „Mocht dat niets opleveren, dan stappen we naar de rechter om de voorwaardelijke vrijlating in te trekken.”

Gedetineerden die zich in de gevangenis misdragen, lopen het risico helemaal niet voorwaardelijk vrij te komen. Ook in die gevallen kan justitie naar de rechter stappen. Een bekend voorbeeld daarvan was die van de veroordeelde terrorist Samir A. Justitie wilde hem langer in de cel hebben, maar ving bot bij de rechter. Ook een dergelijke zaak is niet uniek en komt enkele tientallen keren per jaar voorbij.