Eeuwenlang dienden hoofddeksels als bescherming tegen de elementen. Daar dwars doorheen speelde sociale status een rol. Een bescheiden hoofddoekje of een hoed met een veldje bloemen erop: de uitstraling is nogal verschillend. De hoge hoed (of ”hoge zije”): die hoorde vanouds bij de hogere klasse. Of bij een goochelaar. De bolhoed was midden twintigste eeuw voor zakenlui.

Op foto’s van de Bevrijding, in 1945, bepalen hoofddeksels nog het straatbeeld. In de jaren 50 en 60 werden ze met een zwaai afgezet, eerst nog voorzichtig vervangen door een kleurige hoofddoek of een gehaakt mutsje. Sindsdien wordt af en toe aangekondigd dat de hoed weer in de mode komt, maar om te zeggen dat hij echt weer bij het straatbeeld hoort, nee. Wie nu een hoed opheeft, zegt: het is lekker warm, en: het kan me niet schelen wat ze ervan vinden. Fans delen mee: „Hoeden zijn prachtig, ze maken de kleding af, en het is stijlvol. Iedereen zou ze moeten dragen.” In ateliers of speciaal ingerichte kamers in hun huis zetten ze met eindeloos geduld hoeden in elkaar.

Origineel, de hoedendrager anno 2013? Toch ook weer niet. „Men is niet zichzelf in zijn kleding, men wordt het ten hoogste”, schrijft Dirk Lauwaert in zijn diepzinnige essay ”Het moreel en de mode” (”De macht van mode”, Terra, 2006). „Wat een illusie om te denken dat in kleding de vrijheid van het individu zich zou kunnen realiseren. Juist omdat men denkt erin zichzelf te zijn, vindt de geest van de tijd er een des te grondiger uitdrukking.”

Het grootste hoedenquotum in Nederland hebben vast de kerken. Op zondag dragen dames in heel wat gemeenten nog altijd een hoed. Daar gaat het dan juist niet om originaliteit en mode, maar om een symbool, om eerbied en respect. Mensen mogen er meer dan waar ook zichzelf zijn, met elkaar, voor God.

Verder lezen

- Lees verder in Pluspunt van 5 oktober, een themabijlage over hoeden.

• Voor christenen heeft de hoofdbedekking van vrouwen in de kerk nogal eens discussie opgeleverd. Op www.pastoralepreken.nl is een bekende preek van prof. dr. C. A. Tukker (1938-2007) over dit onderwerp terug te luisteren. Hier staat de tekst ervan.

• Zwierige hoeden in de kerk, columnist S. D. Post vindt het maar niks. Maar bij jongeren ziet hij een hoopvolle ontwikkeling, schreef hij in 2010: ze dragen alpinopetjes, kapjes, „iets gehaakts”:

• Voor de oorlog zaten er in Nederland en elders in Europa nog grote hoedenfabrieken, maar die maakindustrie is hier zo goed als verdwenen. Een gesprek met een hoedenimporteur

• Website van de Nederlandse Hoedenvereniging: www.nederlandsehoedenvereniging.nl

• Voor de liefhebbers: Chapeaux!, “Màxima’s hoed is de kroon op mijn werk” en een artikel waarin vier deskundigen hun mening geven over de hoeden van afgelopen Prinsjesdag: