Nu hebben slachtoffers alleen ‘spreekrecht’: ze mogen de rechter vertellen wat het strafbare feit voor hen persoonlijk heeft betekend. Met het nieuwe ‘adviesrecht’ mogen ze, als ze dat willen, ook hun zegje doen over beslissingen die de rechter moet nemen. Nabestaanden en andere betrokkenen kunnen ook adviesrecht krijgen.

Bij het spreekrecht zijn slachtoffers ononderbroken aan het woord, maar bij het adviesrecht ligt dat anders. Als de benadeelde een verklaring aflegt die belastend is voor de verdachte, dan mag laatstgenoemde die in twijfel trekken en het slachtoffer daar vragen over stellen. Het slachtoffer wordt dan als getuige beëdigd.

Daar kleeft wel een nadeel aan: hij of zij loopt het risico opnieuw slachtoffer te worden door bijvoorbeeld harde ondervraging door de advocaat van de gedachte, stelt het ministerie van Justitie in een verklaring. „Dat kan niet worden uigesloten, maar wel beperkt, door het slachtoffer deugdelijk op deze mogelijkheid voor te bereiden.” Die taak is weggelegd voor Slachtofferhulp Nederland en de officier van justitie.

Slachtoffers kunnen spraks ook aangeven of de officier van justitie moet proberen de verdachte op de zitting aanwezig te laten zijn. Een verschijningsplicht ziet Teeven niet zitten: dat levert extra werk op en komt niet per se alle slachtoffers ten goede, vindt hij.

Tot slot kunnen nabestaanden van slachtoffers van ernstige verkeersovertredingen straks een beroep doen op het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Jaarlijks zal dat zo’n 50 tot 100 keer gebeuren, schat Teeven in. Hiervoor is binnen het reguliere budget ruimte gevonden.