In Jordanië haalden de mensen opgelucht adem toen een Russisch-Amerikaanse overeenkomst op het laatste moment een aanval op Syrië voorkwam.

De autoriteiten in Jordanië houden vol dat ze strikt neutraal staan tegenover de burgeroorlog in buurland Syrië. Maar dat is officieel. Er zijn veel signalen die erop wijzen dat de werkelijkheid weleens anders kan zijn. Daarom vreesden de Jordaniërs dat hun land heel gemakkelijk kan worden meegesleurd in een oorlog tegen Syrië.

Deze onderhuidse dreiging lijkt te zijn verdwenen. Voorlopig natuurlijk. Zodoende wordt in Jordanië de aandacht weer opgeëist door een probleem dat al tientallen jaren oud is. Eigenlijk een dubbel probleem. Enerzijds gaat het om de strijd tussen de Palestijnen en Israël. Anderzijds betreft het de broederstrijd tussen de Palestijnen onderling. Alles wat er in deze dubbele strijd gebeurt, heeft direct invloed op Jordanië. De meerderheid van de bevolking is immers Palestijns. En bovendien grenst Jordanië aan de Westelijke Jordaanoever.

Geen wonder dat de nieuwe vredesbesprekingen tussen Israël en de Palestijnse Autoriteit door Jordanië werden verwelkomd. Het land is geen partij bij de onderhandelingen. Maar er is geen twijfel over dat de uitkomsten ook voor dit land van groot belang zijn.

De Jordaniërs fronsten daarom de wenkbrauwen toen de Palestijnse president Mahmud Abbas onlangs zei dat hij geen enkele Joodse aanwezigheid zal aanvaarden langs de grens tussen een toekomstige Palestijnse staat en Jordanië.

Dit betreft het gebied dat zich uitstrekt van de Dode Zee in het zuiden via de Jordaanvallei tot de plaats Bet She’an in het noorden. De grens tussen het Palestijnse gebied en Jordanië wordt momenteel aan Palestijnse zijde bewaakt door het Israëlische leger.

Dat gaat eigenlijk heel goed, vindt men in Jordanië, hoewel eigenlijk niemand dit hardop zegt. In de afgelopen weken lekten er enkele anonieme verklaringen van Jordaniërs uit waaruit bleek dat het land wel toekomst ziet in deze Israëlische bewaking van de grens. Dus ook als de vredesbesprekingen succesvol zullen worden afgerond en er daadwerkelijk een onafhankelijke Palestijnse staat ontstaat.

Dat het spoedig tot een zelfstandige Palestijnse staat moet komen, staat voor Jordanië als een paal boven water. Alleen dat kan immers een einde maken aan het spreken over Jordanië als een ‘alternatief vaderland’ voor de Palestijnen.

Wat Jordanië betreft blijft de grensbewaking dus gewoon in Israëlische handen. Dat zou dus betekenen dat een toekomstige Palestijnse staat zelfs zijn eigen grenzen niet moet bewaken.

Jordanië heeft daar wel een reden voor. Allereerst is dat om te voorkomen dat duizenden Palestijnen de grens over trekken. Jordanië is daar bang voor om 
demografische redenen. De balans tussen Palestijnen en oorspronkelijke Jordaniërs is toch al zwaar verstoord. Dat leidt regelmatig tot spanningen.

Maar ook de ontwikkelingen in de Gazastrook alarmeren Jordanië. Momenteel kent deze regio grote spanningen met buurland Egypte, onder meer omdat dit laatste land de smokkeltunnels in de grensstreek heeft gesloten. Jordanië is bang dat ook zij vervelende dingen zullen ervaren zodra de Palestijnen de grens in handen krijgen. Het land is gebaat bij stabiliteit langs de grens.

De radicale Palestijnse Hamasbeweging –die het bestuur van de Gazastrook in handen heeft– heeft gevraagd om heropening van haar kantoren in de Jordaanse hoofdstad Amman. Koning Abdullah zou dat verzoek hebben afgewezen, zo is onlangs bekend geworden.

Al veertien jaar geleden, in 1999, werd Hamas uit Jordanië verbannen. Diverse kopstukken van de extreme beweging, zoals Khalid Meshaal, verloren hun Jordaanse nationaliteit.

Maar vorig jaar keerde Meshaal ineens terug naar Jordanië. Hij had daar een ontmoeting met de koning. Daarom werd verwacht dat Hamas een kantoor in Amman zou krijgen. Mogelijk zou het zelfs zijn hoofdkwartier naar Jordanië verplaatsen, nadat het de Syrische hoofdstad Damascus had verlaten.

Een jaar geleden was de Jordaanse vorst Abdullah nog bang voor de moslimbroeders. Ook in zijn land demonstreerden die bijna wekelijks voor hervormingen.

Nu de moslimbroederschap in Egypte ernstige schade is toegebracht, zijn ook de Jordaanse groepsgenoten verzwakt, en hetzelfde geldt voor Hamas. Koning Abdullah voelde zich daarom sterk genoeg om het verzoek van Hamas om zich in Amman te vestigen, van de hand te wijzen.

Volgens sommige geruchten had Jordanië best kunnen verdienen aan het verblijf van Hamas in zijn hoofdstad. De schatrijke golfstaat Qatar zou honderden miljoenen dollars hebben beloofd. Maar dit mocht Hamas niet baten.

Voor Israël is een verzwakte Hamas gunstig in de vredesbesprekingen. Hamas wijst het vredesproces af, wat druk zet op de Palestijnse Autoriteit om niet al te toegeeflijk te zijn. En daarmee werkt ook de afwijzing van een kantoor door de Jordaanse koning in het voordeel van Israël.