Via zijn internetdochter XS4ALL bood KPN scholen vanaf 2004 drie jaar lang gratis ADSL-internet aan. Dat zou het telefonieconcern in totaal 75 miljoen euro kosten. KPN gaat tegen de uitspraak in beroep, maar komt voor eind november met een kostendekkend aanbod. Als de onderneming in hoger beroep gelijk krijgt, vergoedt zij de kosten van de scholen alsnog.

„Het geld dat scholen moeten gaan betalen voor hun internetaansluiting, kunnen ze niet meer aan onderwijs uitgeven”, constateert voorzitter Ton Duif van de Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS). „Hoezo hebben we het dan over investeren in de kennissamenleving?”

KPN wil met zijn aanbod bijdragen aan de positie van Nederland als kennisland. Het bedrijf acht het van „groot maatschappelijk belang” dat onderwijsinstellingen in hun leermethoden beschikken over de nieuwste telecommunicatietechniek.

De schoolleiders maken zich zorgen over „het signaal” dat de rechter afgeeft aan ondernemers die het onderwijs willen sponsoren. „Grote bedrijven bedenken zich nu wel drie keer voor ze met een aanbod als dat van KPN komen, terwijl we juist geluiden hoorden dat meer bedrijven geïnteresseerd zijn om met een bijdrage te investeren in de kennissamenleving”, zegt voorzitter Pieter Hettema van de Vereniging voor management in het Voortgezet Onderwijs (VVO).

Zo inspireerde KPN’s actie Automotive Technology Group (ATG) uit Dordrecht. Het opleidingsinstituut kwam in oktober met het driejarige aanbod van een gratis internetcursus auto-elektronica voor autotechnische scholen. „Wij zetten onze activiteiten gewoon voort”, zegt directeur Alex Swagemakers.

Net als de schoolleiders vreest ook de Onderwijsbond CNV problemen voor de scholen. Bestuurder Evert de Jong vindt echter dat de overheid blaam treft en niet de rechter. Na een centrale aanbesteding in 1998 verkoos het ministerie van Onderwijs het bedrijf nl.tree als de bouwer en beheerder van het zogeheten Kennisnet waarop de onderwijsinstellingen zijn aangesloten. „Toen heeft de overheid een goede initiërende rol gespeeld, maar nu heeft ze de regie uit handen gegeven aan de markt. Daarvan zijn de scholen de dupe”, meent De Jong, die vindt dat de overheid „basisvoorwaarden als onderwijs niet aan de markt moet overlaten.”

Directeur Mees van Krimpen van de Stichting ICT op School vindt echter dat de marktwerking wel degelijk vruchten afwerpt. „Na het aanbod van KPN is nl.tree met veel lagere tarieven gekomen.”

ICT op School helpt de scholen door de aanbiedingen van nl.tree en zijn concurrenten met elkaar te vergelijken. Van Krimpen maakt zich wel zorgen over de ontstane tijdsdruk voor de scholen. „Ze moeten voor januari kiezen voor een aanbieder. De scholen die een contract hebben gesloten met KPN, moeten nu afwachten wat het bedrijf hen alsnog in rekening brengt.”

Minister Brinkhorst (Economische Zaken) respecteert de uitspraak, maar wil nog niet reageren. Hij wacht het hoger beroep van KPN af, zegt zijn woordvoerster. Brinkhorst en staatssecretaris Van der Laan (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) waren indertijd enthousiast over het initiatief van KPN. Maar Brinkhorst stelde daar voorwaarden aan en Van der Laan zei dat het ministerie scholen in staat stelde om voor alternatieven te kiezen. De woordvoerders van beide D66-bewindslieden benadrukken thans dat de overheid ook geen partij is in deze zaak.