In het jaar 2003 zal het aantal banen met 3,5 procent afnemen. Voor 2004 vreest Kraaijeveld een sterke verdere daling van 3 procent. „Er zijn in de afgelopen drie jaar 27.000 banen verdwenen. Volgend jaar dreigen er nog eens 9000 verloren te gaan, als we niets extra’s doen.” In de metalektro werken zo’n 300.000 mensen.

Als belangrijke oorzaak van de afnemende werkgelegenheid ziet Kraaijevelt de hoge personeelslasten. „In de metalektro gaat dit jaar van elke euro winst 94 cent naar personeelskosten Dat beslag is onaanvaardbaar hoog. Iets meer dan 80 zou mooi zijn.”

De oplossing die de werkgeversvoorman aandraagt, is het terugdraaien van de arbeidsduurverkorting uit de jaren tachtig. Met z’n allen twee uur langer werken per week zorgt volgens hem voor een verbetering van de concurrentiekracht met 5 procent. „Het levert in vier, vijf jaar tijd structureel 50.000 banen op. Extra! En het zijn échte banen. Zeg maar Kraaijeveld-banen. Als bonus boven op de 50.000 die de tweejarige nullijn mogelijk maakt.”

Premier Balkenende, die woensdag de jaarvergadering bijwoonde, waarschuwde de sector niet te willen concurreren op de prijs tot op de laatste cent. „Naast matiging van de lonen is op innovatiegebied toch meer nodig. Alleen zo kunnen we onze concurrentiepositie duurzaam versterken. We zijn sterk in het organiseren van de hele keten van ontwikkeling, productie, marketing en distributie. Laten we ons daar goed op blijven profileren.”

Daarbij pleitte de premier voor een anticyclisch personeelsbeleid in de conjunctuurgevoelige metalektro. „In goede jaren geld opzij zetten, zodat er in mindere jaren ruimte is voor arbeidstijdverkorting op tijdelijke uitplaatsing van personeel. Laten we niet vergeten hoe u nog maar een paar jaar geleden juist zat te springen om goede mensen te krijgen. Het zou bijzonder jammer zijn als u dat menselijke kapitaal, dat over een jaar misschien weer hard nodig is, nu zou laten wegvloeien.”

Uit de jaarlijkse conjunctuurenquête onder de 2900 aangesloten bedrijven, die samen goed zijn voor 70 procent van de werkgelegenheid in de metalektro, blijkt dat in 2004 de transportmiddelenindustrie de sterkste groeier zal zijn. Daarna komen de basismetaalindustrie en de machine-industrie. Ook met de elektrotechnische industrie gaat het weer de goede kant op. In deze hoek zijn de gevolgen van de crisis in de informatie- en communicatietechnologie nog sterk voelbaar.

Hoewel het voorlopig met de werkgelegenheid in de sector blijft kwakkelen, verwachten de leden van FME-CWM toch dat de neergaande lijn dit jaar het laagste punt heeft bereikt. „Het diepste punt ligt wel heel erg laag.” Voor 2004 verwachten ze een omzetgroei van 3,5 procent, tegen een daling die over heel 2003 op 1 procent zal uitkomen. De belangrijkste stimulans moet met een verwachte groei van 4,5 procent de uitvoer zijn.

Behalve producten brengen de ondernemers in de metalektro steeds meer productiefaciliteiten naar het buitenland. Een op de tien bij de FME-CWM aangesloten bedrijven heeft al een vestiging in Midden- en Oost-Europa. Nog eens 10 procent neemt deze stap in overweging. Balkenende deed daar woensdag niet moeilijk over. „In de meeste gevallen komen bedrijven daar sterker uit naar voren. Nederlandse ondernemers veroveren nieuwe markten en versterken hun concurrentiepositie. Dat leidt tot meer business en dat is weer goed voor de werkgelegenheid, ook in Nederland.”

Kraaijeveld, die volgend jaar afscheid neemt bij FME-CWM, legde eveneens het accent op de zonnige kant van het overhevelen van de productie. Over vijf jaar heeft volgens hem een op de vijf de metalektrobedrijven daadwerkelijk een productievestiging in een van de nieuwe lidstaten van de Europese Unie. „Is dat erg? Dat hoeft niet, mits we zelf de handen uit de mouwen steken. Internationaliseren maakt bedrijven sterker. Het komt doordat nieuwe activiteiten van bedrijven hebben geleid tot een verdere marktontwikkeling en dus tot een sterkere concurrentiepositie.”