Steeds dichter bij overgrootmoeder Plonia
OTTOLAND. Ruim een jaar lang kroop ze in de huid van haar overgrootmoeder. Inmiddels werkt Anne Marie Hoekstra (45) aan een boek over Plonia Loeve. „Haar meest opvallende eigenschap? Dat ze zo gewoon en sober was. Saillant detail: Plonia was de oma van oud-SGP-voorman Van der Vlies.
Het schrijven zit de inwoonster van Ottoland (gemeente Molenwaard) in het bloed. Ze werkt als redacteur voor het regionale nieuwsblad het Kontakt en heeft inmiddels enkele jeugdboeken op haar naam staan. Voor haar dochters schreef ze een boekje over zichzelf, haar moeder, haar oma en haar overgrootmoeder.
„Ik wilde laten zien in welke lijn mijn dochters staan, maar ook hoe het leven van vrouwen in de loop der tijd is veranderd.” Toen het boekje voor haar dochters klaar was, vond Hoekstra dat ze nog veel te weinig wist van haar overgrootmoeder, die als jongste van zeven kinderen in 1889 werd geboren in Hardinxveld-Giessendam. „Ik werd geboren in 1968, zij overleed in 1969. Onze levens overlappen elkaar een klein stukje. Ik wilde meer van haar weten en dacht: Ik ga namens haar twitteren. Om te laten zien wat ze doet en wat ze denkt. Maar ja: 140 tekens is heel erg weinig. Vandaar dat ik ook een weblog bij ben gaan houden.”
Om dat historisch verantwoord te doen, deed de schrijfster veel research. „Ik las boeken, sprak met allerlei mensen en kreeg zo steeds meer inzicht in de tijd en het leven van Plonia.” Ze neusde in archieven, verdiepte zich in de kleding van zo’n honderd jaar geleden –haar nicht ontwierp zelfs een complete garderobe– en leerde geiten melken, om zo goed mogelijk in de huid van Plonia Loeve te kruipen. „Ik wilde weten hoe het is om in de kleding van die tijd de vloer te dweilen. Waar laat je in vredesnaam al die rokken?”
Haar project trok de aandacht van de pers. „Ik heb een paar boeken geschreven en daar ook een landelijke prijs mee gewonnen. Dat vind ik zelf eigenlijk een veel grotere prestatie. Boeken schrijven vergt veel energie en creativiteit, maar toen ik ging twitteren en bloggen namens mijn overgrootmoeder haalde ik al na vier maanden de weekendbijlage van een landelijke krant. De kleding van Plonia heeft zelfs in een museum gehangen.”
Net toen de Alblasserwaardse erover dacht haar project af te sluiten, toonde een uitgeverij belangstelling. „We denken na over een geschikte opzet voor een boek.”
De zoektocht heeft de schrijfster veel geleerd over de tijd waarin Plonia leefde. „Het gaat soms om kleine dingen, bijvoorbeeld hoe weinig water ze gebruikten. Het is ook leuk om te ontdekken hoe Plonia in de weer was met Keulse potten om groenten te conserveren, of hoe de was met de hand werd gedaan.”
Fascinerend vond Hoekstra de rol van de vrouw in die tijd. „Vrouwen hadden formeel niks in te brengen. Ze hadden geen stemrecht. Na het huwelijk gold de vrouw zelfs als handelingsonbekwaam. Bijna iedereen accepteerde dat. Ik stuiterde toen ik het las.”
Plonia, dochter van een smid, trouwde met een hoepmaker en viel vooral op door haar eenvoudige en gelovige levenswijze. Dienstbaarheid en de zorg voor anderen stonden voorop. Later hielp ze volop in het grote gezin van haar dochter –de oma van Hoekstra– en zorgde ze jarenlang voor de zoon van een broer. „Ik heb de neiging dat te romantiseren, maar die trouw binnen de familie spreekt me enorm aan. Mijn man en ik hebben afgesproken dat we de zorg voor onze ouders gaan delen als zij daarvoor ooit een beroep op ons moeten doen.”
Tussen Plonia en haar achterkleindochter bestaan ook verschillen. „Zij was vooral mensgericht; tevreden met haar rol in en rond het huis. Ze had geen enkele moeite met haar positie. Ik werk graag naar een doel toe en wil graag andere plaatsen ontdekken. Ondanks dat onderscheid is Plonia het afgelopen jaar heel dichtbij gekomen. Sterker nog: ze is me heel dierbaar geworden.”