De dienst in de Sint-Josefkerk van Arusha, in het noorden van Tanzania, is nog maar nauwelijks begonnen als er een bom afgaat. Het is zondag
5 mei en de gloednieuwe rooms-katholieke kerk wordt ingewijd. Drie kerkgangers (45, 16 en 
12 jaar oud) vinden de dood. Tientallen anderen raken gewond.

Tanzania reageert geschokt. President Jakaya Kikwete keert zelfs vroegtijdig terug van een bezoek aan Koeweit. De angst is dat er onbeheersbare spanningen ontstaan tussen de christelijke en de islamitische inwoners van Tanzania. Zo’n 55 procent van de bevolking is christen, terwijl de moslims met 35 procent een sterke minderheid vormen.

Tanzania heeft geen geschiedenis van geweld tussen christenen en moslims. Daar lijkt echter verandering in te komen. De aanslag in Arusha is het zoveelste geval van antichristelijk geweld in korte tijd. De meeste problemen doen zich voor op Zanzibar, een eilandengroep voor de kust van Tanzania, waar ruim 95 procent van de bevolking moslim is. Kerkgebouwen worden aangevallen en op 17 februari wordt er een rooms-katholieke priester, Evaristus Mushi, vermoord.

Geestelijke leidslieden van alle gezindten op Zanzibar krijgen kort na de moord op Mushi een bericht waarin dank wordt uit­gesproken aan „onze jonge mensen, getraind in Somalië, voor het doden van een ongelovige.” Daarna volgt een dreigement: „Er zullen er nog veel meer sterven. (…) We zijn nog niet klaar.” Is getekend: Moslim Vernieuwing.

In de krant The Catholic Herald verklaarde de rooms-katholieke bisschop Augustine Shao van Zanzibar dat de schrik er bij de priesters op het eiland goed inzit. „We zijn erg bang”, zegt hij. Hij toont zich ook verbaasd. „Christenen en moslims hebben meer dan 200 jaar in vrede naast elkaar geleefd.” Volgens de bisschop zijn moslimextremisten op het eiland echter geïnfiltreerd en kopen zij werkloze jongeren om.

De verwijzing naar de training in Somalië in de dreigtekst aan de geestelijken op Zanzibar lijkt inderdaad op extremistische inmenging van buitenaf te wijzen. Het tijdschrift East African wijst eind februari de terreurgroep al-Shabaab in Somalië aan als initiator van de moord op Mushi.

Buitenlandse invloeden lijken ook in Arusha aan de orde te zijn: onder de zes mannen die de politie na de aanslag oppakt, zijn vier Saudi-Arabiërs. Terrorisme­deskundigen wijzen hier eveneens naar al-Shabaab. De groep zou in verschillende Oost-Afrikaanse landen bezig zijn onrust te kweken tussen moslims en christenen.

Toch is er in ieder geval op Zanzi­bar ook een duidelijk binnen­lands element. Achter veel geweld op het eiland duikt de naam van Uamsho op: een afscheidingsbeweging die een zelfstandig en exclusief islamitisch Zanzibar nastreeft. De beweging is volgens de evangelische voorganger James Mwinyi op Zanzibar gedesillusioneerd in het bewandelen van de politieke weg en neemt nu het recht in eigen handen.

Uamsho vindt met zijn anti­regeringsretoriek ingang bij een groot deel van de bevolking van Zanzibar. Het idee leeft sterk dat de eilanders nauwelijks zeggenschap hebben op het vasteland.

Pastor: Christenen gedwarsboomd

James Mwinyi, evangelisch voorganger op Zanzibar, is somber gestemd over de ontwikkelingen op zijn eiland. „Het is bijzonder treurig wat we hier nu meemaken”, laat hij per mail weten. Volgens Mwinyi zijn er de laatste jaren zeker 25 kerken in brand gestoken. Christelijke begraafplaatsen worden vernield en bouwplannen van kerken gedwarsboomd. „Er zijn kerken, zoals de onze, die niet af­gebouwd mogen worden, terwijl alle papieren in orde zijn.”

Mwinyi is niet gerust op de toekomst. „Hoewel het nu rustig is op Zanzibar, weet niemand welke plannen er beraamd worden door hen die de verkondiging van Jezus Christus willen dwarsbomen”, zegt hij. De pastor hoopt op meeleven en gebed vanuit Nederland. „We vormen samen het lichaam van Christus. Als één lid lijdt, lijden alle leden.”

De naam van James Mwinyi is op verzoek gefingeerd.