Expositie Amsterdam vertelt verhaal van paleis en Dam
De Dam in Amsterdam en de grote Burgerzaal van het Paleis op de Dam vormden ooit een eenheid. „De Burgerzaal was het overdekte verlengstuk van het plein.” Een expositie in het paleis vertelt tot 15 september het verhaal van paleis en Dam.
Prinses Beatrix opende donderdag de tentoonstelling met de titel ”Het Paleis en de Dam, 400 jaar hart van de Amsterdamse grachten”. „Het paleis en de Dam vormen al eeuwen het hart van Amsterdam, het hart ook van de Amsterdamse grachten waarvan Amsterdam in 2013 het 400-jarig bestaan viert”, zo zei Marianne van der Zwaag (r.), hoofd educatieve dienst, van het paleis donderdag.
In de expositie is te zien hoe de Dam door de tijd heen veranderde. Een knappe digitale reconstructie laat aan de hand van een tijdlijn zien welke gebouwen door de tijd heen verdwenen en verschenen. „Het paleis is bijna het enige gebouw aan de Dam dat er al die tijd staat. Veel andere gebouwen zijn ministens één keer vervangen”, vertelt de digitale gids aan de bezoeker van de kleine tentoonstelling.
De expositie laat zien hoe het handelsplein zich sinds 1648 ontwikkelde tot toeristische trekpleister. De Dam was lange tijd de ontmoetingsplek van handelaren uit een groot deel van de wereld, vertelde prof. dr. C. J. Zandvliet (Universiteit van Amsterdam) donderdag. „Er liep een rechte lijn vanuit de Burgerzaal van het paleis via de Dam, het Damrak naar het IJ en de Zuiderzee en zo naar heel de wereld.”
Een film toont de rijke geschiedenis van het paleis en het plein, dat jaarlijks 35 miljoen bezoekers trekt. De film laat de Dam zien als een plek om te gedenken (4 mei), te demonstreren (30 april 1980) of feest te vieren (het huwelijk van prins Willem-Alexander en inhuldigingen).
De historische beelden worden afgewisseld met beelden van grote gebeurtenissen die zich in het Koninklijk Paleis afspeelden, zoals de ceremoniële ontvangsten van wereldleiders als de Engelse premier Winston Churchill en de Zuid-Afrikaanse vrijheidsstrijder Nelson Mandela, koninklijke huwelijken en natuurlijk de troonswisselingen.
De film rijgt beroemde balkonscènes aan elkaar. Een balkon dat overigens pas in 1808 aan de voorgevel werd bevestigd, want toen het statige pand in het midden van de gouden eeuw gebouwd werd als stadhuis voor Amsterdam, was een bordes om op te wuiven immers niet nodig.
Burgerzaal
De 28 meter hoge Burgerzaal van het huidige Paleis op de Dam was van 1655 tot 1808 een openbare ruimte en direct toegankelijk vanaf de Dam. Amsterdammers en bezoekers uit binnen- en buitenland konden in het stadhuis terecht. Het was een levendige ontmoetingsplek, zeker als het regende. Lodewijk Napoleon, de eerste koning van Holland, brak met die traditie. Hij maakte van het stadhuis een paleis. „Dit keerpunt in de geschiedenis, waarin de Republiek veranderde in een koninkrijk en het openbare stadhuis veranderde in een paleis, kenmerkt ook de verandering van de Dam van een handelsplein in een nationaal plein.” Bij de inhuldiging van koning Willem-Alexander was het plein opnieuw het nationale middelpunt.
