Dat is de teneur van een gezamenlijke verklaring van de Lutherse Wereldbond en de Rooms-Katholieke Kerk die maandagmiddag in 
Hannover wordt gepresenteerd.

In het document ”Van conflict naar gemeenschap” stelt de ”luthers-katholieke commissie voor eenheid” dat beide kerkgemeenschappen in 2017 eerlijk schuld moeten belijden voor het verbreken van de eenheid van de kerk. Luthersen en rooms-katholieken erkennen dat er wederzijdse karikaturen bestaan, evenals onnodig opgeblazen tegenstellingen. Zij moeten verder stappen ondernemen naar „zichtbare eenheid.”

Het feit dat de strijd voor de waarheid van het Evangelie in Jezus Christus in de zestiende eeuw geleid heeft tot verlies van eenheid van de kerk behoort volgens de verklaring tot „de donkere bladzijden van de geschiedenis van de kerk.”

Er zijn meer overeenkomsten dan verschillen tussen beide kerken, zo stelt de verklaring. Gemeenschappelijk zijn het geloof in de Drie-enige God, de openbaring in Jezus Christus en de boodschap van de rechtvaardiging. Rooms-katholieken erkennen meer dan protestanten het meewerken van de mens aan de genade en de heiliging. De dialoog tussen rooms-katholieken en luthersen laat zien dat zij de betekenis van de woorden anders wegen, maar de tegenstellingen tussen beide kerken moeten voor een belangrijk deel verklaard worden vanuit de toenmalige historische context, aldus de ”luthers-katholieke commissie voor eenheid”.

De Rooms-Katholieke Kerk en de Lutherse Wereldbond gaven in 1999 een gezamenlijke verklaring over de rechtvaardigingsleer uit.

Analyse: Diepe kloof met Rome blijft

Is de kloof tussen Rome en Reformatie echt overbrugbaar? Het vandaag gepresenteerde document ”Van conflict naar gemeenschap” is in grote lijnen een document geworden dat de scherpe kantjes er vanaf haalt. Er wordt meer harmonie gesuggereerd dan er daadwerkelijk is.

Het document bouwt voort op de consensus over de rechtvaardiging in 1999. Luthersen en rooms-katholieken vonden elkaar toen in de samen beleden prioriteit van genade, geloof en Christus. De leergeschillen en de wederzijdse veroordelingen in de zestiende eeuw werden niet meer van toepassing geacht op de actuele situatie van beide kerkgemeenschappen.

Deze teneur is ook in het huidige document te vinden. Beide kerkgemeenschappen stellen dat het conflictmodel van de zestiende eeuw achterhaald is gezien de vele voorgaande overeenkomsten. Het jaar 2017, waarin 500 jaar Reformatie en de vijftigste verjaardag van de luthers-katholieke commissie voor de eenheid worden herdacht, moet een gemeenschappelijk geloofsgetuigenis opleveren.

De verklaring stelt dat de historische tegenstellingen tussen Rome en Reformatie achterhaald zijn in een tijd van vergaande secularisatie, globalisering en snelle groei van het christendom op het zuidelijk halfrond. Christenen daar herkennen het zestiende-eeuwse conflict van de Reformatie niet als hun conflict. De opkomst van het pinksterchristendom vormt zelfs een nieuwe uitdaging voor de invulling van de gezamenlijke herdenking in 2017.

De verklaring gaat in op heikele punten zoals de eucharistie (de mis), de verhouding tussen Schrift en traditie, de plaats van het ambt (paus) en de rechtvaardiging, maar benadrukt de hier tot uiting komende verschillen tussen Rome en Reformatie als accentverschillen. Zij verzwijgt de documenten ná het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) die het traditionele standpunt van Rome onderstrepen contra al te vernieuwingsgezinde interpretaties van het concilie. Hierbij valt te denken aan verschillende verklaringen van de Congregatie voor de Geloofsleer en encyclieken van Johannes Paulus II en Benedictus XVI waarin de visie op de kerk, de traditie, de eucharistie en Maria op een onvervalst rooms-katholieke wijze werd geformuleerd.

Het huidige document klinkt daarom te oecumenisch en te vriendelijk, waardoor de vruchten uitbundiger voorgespiegeld worden dan ze in de werkelijkheid zijn.

De recente beschouwingen van de rooms-katholieke oecumenicus Walter Kasper over veertig jaar oecumenische dialoog tussen Rome en Reformatie laat hier naast de vele bereikte resultaten nog vele onopgeloste pijnpunten zien, met name wat de kerk en de eucharistie betreft.

De slotstelling van het document dat Luthers hervormingsagenda „een geestelijke en theologische uitdaging” voor katholieken én lutheranen is, is behartigenswaardig. De commissie roept de kerken door middel van dit document op tot bezinning. Voor de reformatorische kerken biedt het een gelegenheid om zich te verdiepen in hun eigen erfenis. Dit kan echter niet meer zonder grondige kennis van de opvattingen van de Rooms-Katholieke Kerk.