De reactie van de bewindsman op vragen van de SGP-fractie was voorspelbaar. Zó redeneert de Nederlandse overheid al tientallen jaren als het gaat om seksuele moraal en vrijheid van meningsuiting: het kabinet is geen zedenmeester.

Die visie stoelt zo sterk op een breed gedragen tijdgeest dat zij bijna onweerlegbaar lijkt. Want het is toch wáár dat het einde zoek is als de overheid zich wél intensief met menselijke relaties bemoeit? Waar ligt dan eigenlijk de grens? En waar zouden we blijven als in een pluriforme samenleving een kabinet precies ging bepalen welke reclame-uiting wel en welke niet door de beugel kan?

Toch is er met deze redenering iets geks aan de hand. Want op tal van andere terreinen, die op het eerste gezicht eveneens tot de privésfeer van burgers behoren, kiest de overheid wel degelijk voor een sturende rol. Neem het ontmoedigingsbeleid ten aanzien van roken of het verplicht dragen van een autogordel. Waarom redeneren we daar niet van: dat is ieders eigen verantwoordelijkheid, wie sneller wil overlijden doordat hij rookt, moet dat maar zelf weten en wie een auto-ongeluk liever niet overleeft, nu ja, dat is zijn keuze?

Zeker, wie rookt, benadeelt –via hogere zorgkosten– de hele maatschappij. Maar díé redenering is nu juist ook goed toepasbaar op ontrouw in relaties en het bevorderen daarvan. Ontrouw leidt immers niet zelden tot echtscheiding, en voor echtscheiding betaalt de samenleving een hoge prijs. In weekblad Elsevier somde journalist Jean Dohmen het recent nog eens op. Echtscheiding leidt tot hogere ziektekosten en meer verzuim op het werk. Kinderen van gescheiden ouders krijgen vaker psychische problemen, presteren gewoonlijk minder en lopen een groter risico om op het verkeerde pad te raken.

Maar kán een overheid ontrouw dan ontmoedigen en bestendige relaties bevorderen? Over de instrumenten die de politiek in dezen ter beschikking staan, moeten we niet makkelijk denken. Als een samenleving, generaliserend gesproken, tolerant omgaat met het verbreken van relaties, kan een overheid niet zomaar een andere werkelijkheid creëren.

Anderzijds, waar een wil is, is een weg. Sinds de jaren zestig van de vorig eeuw heeft de overheid diverse maatregelen genomen die de drempel tot echtscheiding juist verlaagden. Denk aan het van kracht worden van de Bijstandswet, de fiscale aftrekbaarheid van kinderalimentatie en de Nationale Hypotheekgarantie (NHG). Deze regelgeving leidt er direct of indirect toe dat de belastingbetaler een flink deel van de kosten van echtscheidingen opvangt.

Net zoals een regering ervoor kan kiezen scheiding te vergemakkelijken, kan zij er ook voor kiezen die te bemoeilijken. Misschien wel door relatietherapie verplicht te stellen als een echtscheiding dreigt waarbij kinderen in het geding zijn.

Hoe dit ook zij, belangrijk is in elk geval wat je als overheid uitstraalt. Welk signaal zend je uit betreffende de richting waarin de samenleving zich moet bewegen?

Het zou, zo bezien, al heel anders geweest zijn als Van Rijn de Tweede Kamer deze week had geschreven: „Wij vinden Second Love ook een waardenloos initiatief, maar helaas, we zien momenteel geen mogelijkheden om hier iets tegen te ondernemen. Kunnen we er samen met u niet eens over nadenken wat ons nog ter beschikking staan om deze schadelijke trend te keren?”

Als het gaat om het simpelweg wijzen van de juiste richting, moet een overheid zichzelf niet over-, maar ook niet onderschatten.