„Een recreatieplas in Kernhem zorgt voor een jaarlijks exploitatietekort. Dat strookt niet met de uitgangspunten die tot nu toe gehanteerd zijn, waaronder budgettaire neutraliteit”, aldus het onderzoeksrapport. De recreatieplas mag de gemeente dus geen cent kosten, en dat is volgens de onderzoekers onmogelijk in dit geval.

Jaren is er gesproken over een recreatieplas in de weilanden tussen Ede en Veenendaal, ”recreatiegebied Ede-West”. Een plan van recreatieondernemer BillyBird en bouwbedrijf Ballast Nedam ging uit van een plas van ruim 25 hectare en 10 hectare aan recreatievoorzieningen.

Aanleg en exploitatie zouden worden bekostigd uit de verkoop van zand, woningbouw en een recreatiepark, Veluwerijk geheten, dat er net zo uit zou gaan zien als BillyBirdpark Hemelrijk bij de Brabantse plaats Volkel.

April vorig jaar zegden Ballast Nedam, BillyBird en de gemeente de gesloten uitvoeringsovereenkomst op. Het bleek voor beide bedrijven niet mogelijk om benodigde landbouwgrond aan te kopen en een onteigeningsprocedure zou lang gaan duren. Te lang, naar de zin van BillyBird en Ballast Nedam. De voorbereidingen hebben de gemeente 900.000 euro gekost.

Zandwinning viel bovendien als belangrijke inkomstenbron weg. De zandmarkt was volledig ingestort en het zag er niet naar uit dat deze snel zou herstellen. Ook voor woningbouw en vrijetijds- of recreatievoorzieningen was de markt slecht.

„Al met al is een recreatieplas in Ede-West of elders in het agrarisch buitengebied van Ede alleen mogelijk als de gemeente hier miljoenen euro’s aan bijdraagt en zich daarnaast garant stelt voor risico’s in de exploitatie. Wij achten dit niet verantwoord”, concludeerde het Edese college eind vorig jaar.

De gemeenteraad was nog niet zo ver. CDA, SGP, PvdA en Burgerbelangen wel, maar VVD, GemeenteBelangen, zelfstandig raadslid El Kaddouri, D66, ChristenUnie en GroenLinks/PE bedongen in een motie een onderzoek naar een alternatief. Zij vinden een recreatieplas „van toegevoegde waarde voor een gemeente met meer dan 100.000 inwoners, in een omgeving met veel campings en recreatiemogelijkheden.”

De initiatiefnemer van de motie, D66-raadslid Wijsmuller, bepleitte een ondiepe recreatieplas in Kernhem, naar het voorbeeld van het Henschotermeer bij Woudenberg.

De onderzoekers begroten de kosten van een recreatieplas in Ede op minimaal 4,4 miljoen euro. Inkomsten uit zandwinning zijn onwaarschijnlijk. „Wel is de voorzichtige verwachting dat een zandwinner een recreatieplas wil graven en als recreatieplas wil inrichten als het zand voor niets mag worden afgenomen.”

Woningbouw is ook nog een mogelijkheid. „Ongeveer twintig tot veertig woningen zijn nodig om de kosten van een plas te dekken. De woningmarkt is echter erg problematisch en er is veel concurrerend aanbod.”

In Kernhem heeft de gemeente Ede ongeveer 40 hectare landbouwgrond in bezit, ooit aangekocht voor eventuele woningbouw. „Een recreatieplas van 8 tot 9 hectare met een minimale landschappelijke inpassing, stranden en parkeren is gezien de ligging, hoogspanningsmasten en ontsluitingswegen niet in zijn geheel op gronden van de gemeente te realiseren. Voor een eventuele recreatieplas zou nog wel grond verworven of onteigend moeten worden.”

De locatie Kernhem kan de gemeente Ede overigens veel meer inkomsten opleveren, stellen de onderzoekers. „Al was het maar een plan waarin een gelijk aantal woningen wordt geprojecteerd en daarnaast 20 hectare grond wordt verkocht als landbouwgrond.”

De onderzoekers nemen aan dat een openbare recreatieplas in Kernhem „structureel een jaarlijks exploitatieverlies zal hebben.” Parkeergeld zal er weinig binnenkomen. „De plas ligt dicht bij Ede en zal daarom weinig auto’s trekken. Er is ook relatief weinig ruimte om gronden te verhuren voor evenementen.”