Voor Tittonell is de groene revolutie mislukt. De snelle technologische vooruitgang van de laatste decennia heeft een landbouw opgeleverd die schaarse hulpbronnen verspilt, het milieu vervuilt, verantwoordelijk is voor verlies aan biodiversiteit en slecht is voor de gezondheid van de mens.

In zijn inaugurele rede breekt de in Argentinië geboren wetenschapper een lans voor een „ecologische intensivering” van de landbouw op wereldschaal. Kleine boeren in ontwikkelingslanden –die nu al bijna de helft van de wereldvoedselproductie voor hun rekening nemen– kunnen met relatief simpele aanpassingen hun opbrengsten verdubbelen. Boeren in de westerse wereld zouden juist een stapje terug moeten doen, vindt Tittonell.

Volgens de hoogleraar „subsi­dieert” de maatschappij westerse boeren voor de grootschalige inzet van kunstmest, bestrijdingsmiddelen en brandstof. Tegelijk draait de samenleving op voor de „schadelijke gevolgen” van de moderne landbouw.

Hoezo subsidie?

„Boeren krijgen geld vanuit de EU. Ook indirect is er sprake van subsidie, omdat de milieukosten voor rekening komen van de maatschappij. Uit drinkwater moet nitraat worden gehaald, dat er door overmatig kunstmestgebruik in terecht is gekomen. Volgens een VN-rapport veroorzaakt het gebruik van bestrijdingsmiddelen jaarlijks 10 miljard euro aan kosten in de volksgezondheid. Ook besmettelijke dierziekten, waarmee de intensieve veehouderij gepaard gaat, leiden tot hoge kosten. Als je dat allemaal mee zou rekenen, zou de prijs die we betalen voor melk, vlees en graan veel hoger moeten zijn. Dan zou er nauwelijks of geen verschil meer zijn met de prijs van biologisch voedsel.”

Kunt u voorbeelden geven van ecologische intensivering?

„Het gaat erom dat je beter gebruikmaakt van de natuurlijke bronnen die beschikbaar zijn. Ziekten kun je onderdrukken met sterke gewassen. Insecten kun je aanpakken door gemengde teelt van een cultuurgewas en een lokgewas. In droge gebieden zoals de Sahel worden proeven gedaan met gemengde teelt van zeer diep wortelende planten, die het water naar boven halen, en een cultuurgewas dat daarvan profiteert.”

U vindt dat de duurzaamheid van de moderne landbouw ten onrechte vooral wordt afgemeten aan de CO2-uitstoot. U noemt als voorbeeld de snelgroeiende plofkip. Maar dat dier gaat toch ook heel efficiënt met voedsel om?

„Oke, maar een lage CO2-uitstoot en hoeveelheid voer per kilo vlees zeggen niets over dierenwelzijn, de afhankelijkheid van antibiotica, de gezondheid van de mensen die in de stallen werken of de kwaliteit van het kippenvlees.”

Uw visie verschilt behoorlijk van die van Aalt Dijkhuizen, bestuursvoorzitter van Universiteit Wageningen. Dijkhuizen hield vorig jaar juist een pleidooi voor de intensieve landbouw als oplossing voor het wereldvoedselprobleem.

„Ik heb geen problemen met Dijkhuizen. Hij is bestuurder, geen onderzoeker. Maar hij heeft een duidelijke visie. Dat waardeer ik, al ben ik het niet met hem eens. Discussie is goed voor de wetenschap. Zijn visie is gericht op Nederland en hij is van een andere generatie, opgeleid in de tijd van de groene revolutie. Maar de tijd dat we dachten dat we met technische vernieuwingen alle problemen in de wereld konden oplossen, is voorbij. Wereldwijd lijden 1 miljard mensen honger. Veel kinderen sterven voordat ze 5 jaar oud zijn. Wat we nodig hebben, zijn technieken die voor de meerderheid van de mensen bruikbaar zijn. Technologische landbouw werkt alleen in bepaalde delen van de wereld.”