Het stereotiepe beeld van het welvaartsevangelie (zie hieronder ”Brengt al de tienden”) werd woensdag in Utrecht behoorlijk ter discussie gesteld. Tijdens een symposium werd de VPRO-documentaire ”The Prosperity Gospel” (zie eveneens hieronder) vertoond en besproken met onder anderen regisseur Bregtje van der Haak, de Ghanese theoloog prof. Kwabena Asamoah-Gyadu en religieonderzoeker dr. Miranda Klaver.

Volgens dr. Klaver is het welvaartsevangelie aantrekkelijk vanwege de aandacht voor ”empowerment”, het kracht en richting geven aan het leven van mensen die willen opklimmen. „Redding wordt hier niet verstaan in termen van zonde en genade, maar in termen van heling en zegening in werk en relatie.”

Prof. Kwabena schrijft het succes van de pinksterbeweging, die inmiddels een kwart van het wereldwijde christendom uitmaakt, aan andere factoren toe. „De klassieke denominaties hadden geen aandacht voor persoonlijke geloofservaring en ook niet voor de armoede in de Afrikaanse kerken. De pinksterbeweging had beide.” De Ghanese hoogleraar is kritisch op uitwassen en een „formuletheologie” die de suggestie wekt dat God voor tien gegeven dollars er honderd teruggeeft. Maar er zit ook een heel praktische kant aan het welvaartsevangelie, stelt hij. „Een jongeman gaf eerst al zijn geld uit in een wild leven. Toen hij via deze kerken tot bekering kwam, hield hij zo veel geld over dat hij inderdaad een auto kon aanschaffen en kon gaan investeren en opklimmen in de maatschappij. Hij nam weer tijd voor zijn familie en had vrede met God. Niet altijd gaat het zo eenvoudig, maar dat het welzijn toeneemt door het geloof is voor velen een feit.”

Ds. Ibrahim Abarshi, een ex-moslim die vanuit de kerk in Lagos naar Amsterdam is uitgezonden als kerkplanter, herkent zich in de duiding van prof. Kwabena. In zijn kerk is er aandacht voor het leven nu, waarin God je wil helpen, benadrukt hij. „Want als je het in Afrika niet redt, heb je alleen nog God; dat is het verschil met de situatie in Nederland.”

Een andere aanwezige komt in het geweer tegen de wijze waarop de documentaire de kerken afschildert. „Het gaat bij ons niet om geld. Het eerste doel is om in de hemel te komen en het tweede om daarbij zo veel mogelijk mensen mee te nemen.” Regisseur Van der Haak: „Al zou ik het willen, ik kon er niet omheen de kwestie van het geld in beeld te brengen. Het ging er altijd over: geef geld en je wordt rijk, maak je geen zorgen.”

VPRO maakt documentaire

De term ”welvaartsevangelie” wordt door tegenstanders ervan gebruikt voor de leer die voorspoed in dit leven belooft aan wie gelooft en God dient. Soms wordt expliciet verkondigd dat wie ruimhartig geeft, ooit een nieuwe auto, een betere baan of een groter huis zal ontvangen. Een Bijbelse onderbouwing wordt onder andere gezocht in de zegeningen en vervloekingen door Mozes voorafgaand aan de intocht in Kanaän (Deuteronomium 27 en 28) en teksten zoals Maleachi 3:10: „Brengt al de tienden in het schathuis, opdat er spijze zij in Mijn huis; en beproeft Mij nu daarin, zegt de Heere der heirscharen, of Ik u dan niet opendoen zal de vensteren des hemels, en u zegen afgieten, zodat er geen schuren genoeg wezen zullen.” Uitgesproken vormen van het welvaartsevangelie stellen dat door een ”positief belijden” bepaalde zaken ”geestelijk geclaimd” kunnen worden in geloof, omdat God Zich verplicht heeft het gebed te verhoren van wie vasthoudend gelooft.

„Brengt al de tienden”

De VPRO-documentaire ”The Prosperity Gospel” brengt twee kerken in beeld: de C3 Church in Amsterdam, geleid door een Australische voorganger, en de enorme Redeemed Christian Church of God in Lagos (Nigeria). De laatste wordt geleid door Enoch Adeboye, die volgens Newsweek thuis hoort in het rijtje van vijftig machtigste personen op aarde. De kerk in Lagos is uniek, met eindeloze rijen stoelen onder een kilometer dak op palen. Uitzinnige kerkgangers doen hun gaven in grote manden. Lichteffecten lijken een aanhoudende regen van zegen op Adeboye te laten neerdalen. „Met het gezag van God zeg ik: Jullie zullen niet teleurgesteld worden. Voor het eind van het jaar hebben jullie meer dan één reden om te dansen.” De boodschap in Amsterdam vertoont veel overeenkomsten: „De Bijbel is een handleiding om het beste uit je leven te halen. God heeft het beste met je voor en is overal bij betrokken, dus ook bij het vinden van een betere baan.”

Lees ook:

Rijk worden in Afrika? Begin een kerk