Ze kan best fel en koppig zijn. „Als ik een concert bezoek, vind ik een uitvoering heel mooi of helemaal niks”, vertelt Valentina Tóth in café Dudok in Den Haag. „Maar ik ben een stuk rustiger dan mijn opa, die in 1954 naar Nederland kwam om er rechten en theologie te studeren. Hij is 86, maar maakt zich nog druk over van alles, onder andere over de situatie in zijn geboorteland Hongarije. En hij is niet trots, maar béretrots op mijn cd.”

Valentina heeft een Hongaarse vader en een Nederlandse moeder. Ze groeide op in het Friese dorp Oudkerk. Ze kreeg de eerste pianolessen op haar negende. „Ik wilde dolgraag piano leren spelen, omdat ik het een instrument vond waaruit je in je eentje een heel orkest kunt toveren. Uiteindelijk mocht ik les nemen van mijn ouders. Ik heb nooit spijt van mijn keus gehad. Natuurlijk denk ik weleens als ik iemand goed cello hoor spelen: Wow, wat een gaaf instrument! Toch blijf ik de piano trouw. Ik zou het instrument niet meer kunnen missen. Als alles eens tegenzit, heb ik in elk geval de piano nog.”

Sinds anderhalf jaar woont ze in Den Haag, waar ze aan het Koninklijk Conservatorium studeert. De pianiste koos bewust voor dit conservatorium. „Vanaf mijn dertiende zat ik in de jongtalentklas van het conservatorium in Groningen en studeerde ik bij de Georgische pianiste Tamara Poddubnaya. Toen zij vertrok, ben ik naar Den Haag gegaan. Ik ben erg blij met mijn docente Ellen Corver. Zij leert mij veel over het maken van een mooie klank. Soms is mijn toucher in haar ogen te oppervlakkig en moet ik meer doen met de toetsen. Door mijn aanslag te verbeteren, kan ik het kleurenpalet van de piano beter aanspreken en krijgt het spel meer diepgang.”

Kortgeleden kwam Valentina’s eerste cd uit met werken van de Hongaren Béla Bartók en Zoltán Kodály bij Challenge Classics. De veertien korte bagatellen en drie volksliederen van Bartók en de zeven pianostukken en de Marosszéker Dansen van Kodály zijn afwisselend bespiegelend, sfeervol, emotioneel, impulsief en grillig. De pianiste erkent dat het een hele kluif was om deze muziek goed in de vingers te krijgen. „De componisten zetten veel aanwijzingen in de partituur. Bartók vraagt soms in elke maat een ander tempo of een andere dynamiek. Je moet dergelijke aantekeningen wel opvolgen, want anders gaat de werking van deze muziek verloren.”

Bartók en Kodály trokken ooit samen door Hongarije om er volksmuziek vast te leggen. Veel elementen van die zoektocht kregen een plek in hun muziek. „Het grappige is dat mijn vader op de cd melodieën herkent die mijn opa vroeger zong.”

Challenge Classics nodigde de pianiste op haar vijftiende uit om een cd te maken. „De mensen van dit label hadden mij in 2009 op het Edison Gala horen spelen. Uiteindelijk heb ik ja gezegd tegen hun verzoek en gekozen voor Hongaars repertoire. Ik speel nog maar negen jaar piano en denk op dit moment niets nieuws te kunnen toevoegen aan bestaande opnamen met werk van bekende componisten als Schubert en Chopin. Met stukken van Bartók en Kodály, muziek die nog niet zo veel is opgenomen, hoop ik mij wel te onderscheiden.”

Valentina studeert ten minste vier uur per dag piano. „Dat is niet altijd leuk, zeker niet als er weer etudes op de lessenaar staan. Tegelijkertijd weet ik dat het doornemen van dergelijke stukken een opstapje vormt naar het studeren van de prachtigste pianomuziek en het geven van concerten.”

Wat levert het meedoen aan een concours op?

„Ik weet niet goed of het juist is om muziek te gebruiken voor een wedstrijd, maar ik leer er veel van en hoog eindigen levert uitnodigingen voor concerten op. Je moet voor een concours meestal een veelomvattend programma instuderen met muziek uit verschillende stijlperiodes. Het is verrijkend om naast Bach, Haydn en Chopin eigentijdse werken in de vingers te krijgen. Overigens ben ik niet beter dan veel anderen omdat ik een paar prijzen heb gewonnen.”

Heb je geen last van plankenkoorts?

„Ik geniet het meest van optreden, van verhalen vertellen op het podium. Als dit lukt, kun je een speld horen vallen in een zaal. Wanneer veel mensen al tijdens een stuk gaan verzitten, is mijn missie niet goed geslaagd.

Mijn passie voor het spelen betekent niet dat ik een concert soms spannend vind. De zenuwen beïnvloeden dan mijn spel. Ik raak de draad kwijt, speel alleen maar noten, ben niet muzikaal of ga me haasten. Achteraf baal ik ontzettend van zo’n optreden en ben ik boos op mezelf. Tegelijkertijd leer ik ervan. Concerten geven gaat met vallen en opstaan.”

Wanneer is een concert geslaagd?

„Als ik lekker speelde en musiceerde voor wat ik waard ben. Ik vergeet dan alles om me heen en word blij van de muziek. Soms vraag ik me af wat de zin van pianospelen is. Als ik iets moois hoor, gaat mijn hart open en voel ik me gelukkiger. Via mijn spel hoop ik dit bij anderen te weeg te brengen.

Omdat muziek maken nooit af is, heb ik nooit het gevoel dat ik goed gespeeld heb. Het kan altijd beter en ik heb nog zó veel te leren. Ik ben nog maar net begonnen met mijn conservatoriumstudie.”

Vond je moeilijk om tijdens de cd-opname zonder publiek mooie muziek te maken?

„Nee, ik was vijf dagen alleen met muziek in de studio en hoefde me nergens anders druk over te maken. In die intieme setting kwam de muziek eerder binnen dan tijdens een concert en is mijn liefde voor Hongaarse muziek sterker geworden. Ik heb veel van de opnamesessies geleerd. Ook omdat ik door het terugluisteren van de gemaakte opnamen voortdurend gedwongen werd alle aspecten van mijn spel onder ogen te zien. De opname is een van de mooiste dingen die ik tot nu heb gedaan.”

Hoop je op een toekomst als pianiste?

„Het mooiste is met musiceren een boterham te verdienen en mijn hele leven lang te kunnen optreden. Ik hoop op mijn tachtigste nog van muziek te kunnen genieten.”

Valentina Tóth

Valentina Tóth (1994) groeide op in het Friese Oudkerk. Ze studeert piano op het Koninklijk Conservatorium in Den Haag bij Ellen Corver. Eerder had ze les van Tamara Poddubnaya, Nata Tsvereli en Rein Ferwerda. Ze gaf concerten in binnen- en buitenland, onder andere in Carnegie Hall in New York. Ze treedt niet alleen op als solist, maar speelt ook graag kamermuziek. Deze maand bracht Challenge Classics haar debuut-cd ”Hungarian Horizon” (CC72522) uit met werken van Béla Bartók en Zoltán Kodály.

Valentina ontving de eerste prijs en de grand prix op het Damwoudepianoconcours, de eerste prijs en de publieksprijs op het Nationale Prinses Christina Concours in Den Haag en eerste prijs op het Internationaal Muziekconcours Stockholm en was onder meer finalist op het Steinway Concours en het YPF-pianoconcours.