Het is grote winst dat er een zorgakkoord is gekomen (RD 25-4), ondanks het feit dat de Abvakabo het akkoord niet heeft ondertekend en zich ervan distantieert.

Werkgevers, werknemers en het kabinet onderhandelden de afgelopen maanden over onder meer de hervorming van de langdurige zorg (de AWBZ) en de nullijn voor zorgmedewerkers. Een van de grootste bonden, Abvakabo, liet woensdagmorgen echter weten geen handtekening onder het zorgakkoord te zetten. Abvakabo trekt zich terug uit de onderhandelingen en dat is geen verstandige manoeuvre.

Als bestuurder bij een christelijke vakorganisatie vind ik het van groot belang dat er een zorgakkoord komt dat door zo veel mogelijk partijen wordt onderschreven. Eenheid maakt sterk. Daarbij is het noodzakelijk dat er goede afspraken worden gemaakt tussen sociale partners en het kabinet over de langdurige zorg (AWBZ) 
en de nullijn voor zorgmedewerkers. Want het gaat hier over kostbare zaken: geld en banen.

Het kabinet moet 5 miljard bezuinigen op de zorg. Dit geld moet vooral bij de AWBZ vandaan komen. Onder deze volksverzekering valt de langdurige zorg in verpleeg- en verzorgingstehuizen en de thuiszorg voor ouderen en zelfstandig wonende gehandicapten. De jaarlijkse kosten van de AWBZ bedragen 27 miljard euro.

Met een bezuiniging van 5 miljard zijn circa 100.000 banen gemoeid. Dit aantal werd in de onderhandelingen over het zorgakkoord gelukkig teruggebracht naar 30.000. Maar dat is nog steeds een fors aantal banen, zeker gezien de context van de hoge werkloosheidscijfers. Dan wordt de arbeidsmarkt nog krapper.

Verder heeft het snoeien van 30.000 arbeidsplaatsen een enorme impact voor de mensen in de zorg die het aangaat. De mensen die gebruikmaken van de AWBZ hebben juist veel zorg en aandacht nodig. Wanneer er zo veel arbeidsplaatsen verdwijnen, betekent dit meer druk op het resterende personeel. En dat betekent weer minder tijd per patiënt, minder persoonlijke aandacht en meer kans op fouten. Ook komt er een grotere belasting op de sociale omgeving van patiënten te liggen, zoals de ouders van een gehandicapt kind. Deze bezuinigingen gaan wel gevoeld worden.

Toch is het akkoord zoals het er nu ligt, een goed compromis tussen enerzijds het behoud van banen en lonen en anderzijds de noodzakelijke bezuinigingen vanuit de overheid. Want dat er bezuinigd moet worden, is duidelijk.

Het roept vragen op dat de Abvakabo, waarbij veel zorgwerkers in met name de thuiszorg zijn aangesloten, het akkoord niet ondersteunt. Dat zet mijns inziens de houdbaarheid van het zorgakkoord onder spanning. Abvakabo heeft zich nu de gevangene laten maken van zijn eigen focus op de thuiszorgwerkers. Vanaf 2015 worden er geen nieuwe klanten meer aangenomen voor huishoudelijke zorg. In de thuiszorg zullen daarmee 50.000 banen komen te vervallen. Dat is inderdaad een flinke bezuiniging, maar het akkoord gaat niet alleen over thuiszorgers

Een zorgakkoord is wat mij betreft bittere noodzaak om op termijn niet nóg harder te moeten ingrijpen. Het was beter geweest als de Abvakabo zich had geconformeerd aan de afspraken in het akkoord. Het probleem reikt namelijk verder dan alleen de thuiszorg en treft ook ander zorgpersoneel. En uiteindelijk gaat het om mensen, die daaronder te lijden hebben: of dat nu thuiszorgmedewerkers zijn, verplegend personeel, de patiënten zelf of de sociale omgeving.

In het akkoord staat dat de werknemers in de zorg naar verwachting vrijwillig hun loon zullen matigen in ruil voor minder harde bezuinigingen. Door de loongroei te temperen zou bijna 1 miljard euro minder aan bezuinigingen nodig zijn. Dit levert met name voordeel op in de langdurige zorg (ouderen, gehandicapten) waardoor er daar minder banen hoeven te verdwijnen.

Werknemers zouden bij deze loonmatiging vier jaar lang afzien van een half procent incidentele loonruimte. Het vrijkomende geld wordt vervolgens per sector ingezet om bezuinigingen te compenseren. Gedurende een zo lange periode afzien van een stuk loonruimte betekent een flinke aderlating voor de zorgwerkers.

Maar het is veel waard als er met het afzien van een stuk incidentele loonruimte zo veel banen behouden kunnen blijven. Het behoud van werkgelegenheid is van groot belang. Ook al wordt het besteedbaar inkomen iets lager, de mensen hebben in elk geval nog een baan. En dat is positief voor de kwaliteit van de zorg.

Al met al is het zorgakkoord een goed compromis geworden tussen noodzakelijke bezuinigingen en behoud van banen.

De auteur is bestuurder van vakorganisatie christennetwerk|gmv.