Alleen al in de gemeente Barneveld staat ruim 20 procent van de kantoorgebouwen leeg, aldus wethouder Van den Hengel van de gemeente Barneveld, organisator van het symposium. Vastgoedadvocaat mr. Bas Martens trok het breder en sprak over 8 miljoen vierkante meters leegstaande kantoorgebouwen in Nederland, 15 procent van de totale kantoorruimte. Daar komen ook nog niet benutte winkeloppervlakte en leegstaande kerken en wijkcentra bij. Als kantoor zijn al die vierkante meters niet nodig, maar, aldus Martens: „Slopen is te makkelijk.”

Martens’ kantoorgenoot mr. Paula Kemp noemde verschillende juridische impulsen om bestaand vastgoed een nieuwe functie te geven. Zo heeft de tijdelijke crisis- en herstelwet, die weleens een permanent karakter kan krijgen, procedures versneld en vereenvoudigd, biedt de Leegstandwet mogelijkheden om een gebouw tijdelijk te verhuren en heeft het Bouwbesluit 2012 het eenvoudiger gemaakt om gebouwen te transformeren. „Een paar geluidswerende wandjes en rookmelders en er is tijdelijke woonruimte gecreëerd in een deel van een niet al te oud schoolgebouw.”

Volgens Wiel van Hees van leegstandontwikkelaar Camelot Beheer kan het oplossen van leegstand goed samengaan met het aanpakken van huisvestingsproblemen. „Leegstand heeft negatieve gevolgen, van huurderving en waardevermindering tot verloedering, criminaliteit en overlast voor omwonenden en bedrijven. Ondertussen hebben woningcorporaties wachtlijsten van zeven tot acht jaar en zijn de leefomstandigheden van arbeidsmigranten soms erbarmelijk.”

Voorbeelden van een alternatieve aanpak zijn er. Zo is het Grafisch Lyceum in Eindhoven een arbeidsmigrantenhotel voor vijftig personen geworden, met een buurtrestaurant en een sporthal, die ook voor omwonenden toegankelijk zijn. In Utrecht biedt een gebouw van de Hogeschool Utrecht nu onderdak aan 450 studenten en aan 50 kunstenaars. „Luister goed naar je doelgroep. Studenten hebben liever snel internet dan schone muren. Met weinig investeren is er al veel te realiseren.”

Maak goede keuzes, aldus advocaat Martens, „Bezie een pand op zichzelf, kijk wat er in een buurt nodig is en bied ruimte aan opkomende innovaties.”

Adviseur Van Beest van de gemeente Barneveld deed de suggestie stadslandbouw te ontwikkelen in kantoorpanden door er bijvoorbeeld sla en aardbeien te verbouwen. Geen vreemde suggestie, reageerde Van Hees. „In het voormalig gebouw van het CBS in Heerlen staan komkommer- en paprikaplanten.” Waarom ook niet, meende een makelaar. „Zo brengen ze nog wat op.” Dan moet wel geregeld worden gecontroleerd of er geen wiet verbouwd wordt, werd vanuit de zaal opgemerkt. Wethouder Van den Hengel: „Sla is toch veel lekkerder?”