Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bracht donderdag slecht nieuws over de arbeidsmarkt: de werkloosheid steeg in de afgelopen maand naar 643.000 personen; het hoogste niveau sinds eind 1983. Angstwekkend voor veel werknemers was bovendien dat de stijging in maart (met 30.000 personen) de sterkste was in 10 jaar tijd. Daarmee zat eind vorige maand 8,1 procent van de beroepsbevolking in Nederland baanloos thuis.

De „groene waas” van economisch herstel waarvan premier Rutte vorige week nog repte ten spijt, loopt de werkloosheid de laatste maanden alleen maar harder op. Niet zonder reden vroeg SP-Kamerlid Karabulut daarom donderdag een Kamerdebat aan met minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over de jongste werkloosheidscijfers. Ze kreeg daarvoor brede steun van PVV, CDA, 50Plus, GroenLinks, D66, CU, PvdA en VVD.

In een persbericht stelde SP-leider Roemer donderdagmiddag dat nu „1000 mensen per dag hun baan kwijtraken” het kabinet een einde moet maken aan zijn bezuinigingsbeleid dat „de crisis verdiept en de werkloosheid vergroot” en vooral „nú moet investeren om de koopkracht van mensen te verbeteren.”

Hoewel met dat laatste inmiddels een leger aan economen het eens lijkt te zijn, is de constatering van Roemer –dat er in maart iedere dag 1000 mensen hun baan verloren– wellicht feitelijk correct, maar gaat hij er wel mee aan voorbij dat er tegelijkertijd ook veel mensen juist een baan vonden. Sterker, uit een analyse van de CBS-cijfers blijkt dat een groot deel van de toegenomen werkloosheid in maart niet samenhangt met baanverlies, maar met het feit dat er steeds meer mensen willen werken.

De afgelopen maand was dit zelfs extreem het geval, stelt CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen. „Van de stijging met 30.000 werklozen, is per saldo een stijging van 2000 personen te relateren aan vermindering van het aantal banen. De overige stijging van 28.000 duizend personen komt door de toename van mensen die zich juist nieuws aanbieden op de arbeidsmarkt.” De toegenomen werkloosheid in maart komt dus bijna volledig op het conto van een toegenomen arbeidsaanbod. Per saldo schrapte de “BV Nederland” daarmee ‘slechts’ 2000 banen. Dat zijn er geen 1000 per dag, maar -afgerond naar boven- 63.

Dat groeiende aanbod van mensen die willen werken, komt volgens Van Mulligen voor een belangrijk deel door wat hij noemt het verzekeringseffect. „Het zijn mensen die zich aanbieden op de arbeidsmarkt als een soort van verzekering voor wanneer hun partner mogelijk zijn baan verliest.”

Daarnaast is de stijging van het arbeidsaanbod ook gedeeltelijk structureel, stelt de CBS-econoom. „Bijvoorbeeld doordat oudere generaties vrouwen stapsgewijs de arbeidsmarkt verlaten, terwijl jonge generaties vrouwen zich juist melden. Veel meer van die vrouwen willen meer uren werken in een deeltijdbaan.”

Toch constateert Van Mulligen dat de laatste maanden een steeds groter deel van de werkloosheidsstijging wel degelijk veroorzaakt wordt door een toenemend aantal ontslagen. Zo daalde de werkgelegenheid in februari met 25.000 banen fors. In januari verdwenen er 22.000 banen. Alleen de maand maart was hierop juist een zeer opvallende uitzondering. Helaas verwacht Van Mulligen dat dit aan die negatieve banentrend voorlopig nog geen einde brengt.