Dat kan. Maar het kan ook anders lopen. Het kan net zo goed gebeuren dat Nederland over een jaar nog verder van huis is en de economie nog dieper in het slop is geraakt. Waardoor draconische maatregelen alsnog genomen moeten worden. En dat we onszelf in 2014 voor het hoofd slaan omdat we in april 2013 niet hebben doorgebeten, maar op enkele belangrijke terreinen de hete aardappel voor ons uit schoven.

De tijd zal het leren. Op dit moment zijn er in elk geval twee redenen te noemen die het laatste scenario waarschijnlijker maken dan het eerste.

1. Nederland geen eiland

Toegegeven, het consumentenvertrouwen is een belangrijke factor in de ontwikkeling van de economie. Maar het is niet de enige factor. Mogelijk zou een positieve wending in het consumentenvertrouwen onze economie kunnen redden als Nederland in overdrachtelijke zin een eiland was, als we een autarkisch land waren. Maar dat is al minstens een eeuw niet meer het geval. Onze economie is verweven met die van de ons omringende landen, ja met die van de hele wereld. Het is onder economen een bekend gezegde: als Duitsland niest, worden wij verkouden.

Het getuigt daarom van grenzeloze zelfoverschatting als we op grond van de peptalk van premier Rutte (en de andere deelnemers aan het sociaal akkoord) zouden denken dat wij Nederlanders, eenvoudigweg door onze portemonnee open te trekken, „het Centraal Planbureau gaan verslaan.” Daarvoor is toch echt meer nodig. Door meer kleding, auto’s en huizen te kopen veranderen we wel iets. Maar niet de situatie in Europa of in de VS.

Natuurlijk verander je die internationale situatie evenmin door hervormingen in de arbeidsmarkt door te voeren. Maar door dat laatste te doen kun je er wel, zoals Balkenende altijd zei, voor zorgen dat Nederland sneller uit de startblokken komt wanneer de internationale economie werkelijk gaat aantrekken.

2. Vertrouwenscrisis breed

In de tweede plaats is het de vraag of de deelnemers aan het sociaal akkoord de vertrouwenscrisis in Nederland wel diep genoeg peilen. Die crisis heeft onmiskenbaar een economische component. Maar ook –en dat maakt de situatie een stuk ingewikkelder– een culturele en politieke.

Politiek gezien staat de wereld de laatste jaren, zoals Paul Schnabel het bij zijn afscheid van het SCP uitdrukte, op zijn kop. „Het kabinet zoekt een meerderheid bij de oppositie, de Trêveszaal verandert in een chambre de réflexion voor 
de juiste omgang met de Eer-
ste Kamer (…) en regeren is 
niet langer een kwestie van 
vooruitzien, maar van goed 
rondkijken”, aldus Schnabel.

Voeg daar nog bij dat, als gevolg van deze situatie, in het achterliggende jaar de ene maatregel na de andere werd afgekondigd én weer ingetrokken, en het kan duidelijk zijn dat het gevoel van onzekerheid dat burgers momenteel bezet niet alleen het gevolg is van onrust in de economie, maar ook van chaos in de politiek. Wie garandeert dat een wetsvoorstel dat vandaag de krant haalt, volgende week niet overruled wordt door een nieuwe gelegenheidscoalitie? Wie garandeert dat er over een halfjaar niet wéér verkiezingen zijn, waardoor alle plannen voor de zoveelste maal ondersteboven gaan?

Aan het gevoel dat de politiek, in het bijzonder dit kabinet, de regie kwijt is, heeft het sociaal akkoord niets afgedaan, maar eerder aanzienlijk bijgedragen. Want wie regeren nu eigenlijk dit land? Rutte en Samsom of Heerts en Wientjes?

Op déze bij burgers heersende onzekerheid heeft de politiek goed beschouwd méér invloed dan op de onzekerheid die door de economie is veroorzaakt. Juist hier is voor Rutte en de zijnen, maar ook voor de voltallige oppositie, volop werk aan de winkel.